Trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ông Lê Quang Huy, đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Theo báo cáo, sau quá trình tiếp thu và chỉnh lý, dự thảo Luật hiện gồm 7 Chương với 73 Điều, giảm 10 điều so với dự thảo mà Chính phủ đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9. Dự thảo này đã thể chế hóa các nội dung quan trọng của Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW, đồng thời kế thừa các nội dung cốt lõi trong Nghị quyết số 193/2025/QH15. Bên cạnh đó, dự thảo còn đưa ra các quy định thông thoáng, mạnh mẽ và đột phá hơn, đã được rà soát, chỉnh lý để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, cũng như phù hợp với các luật và dự thảo luật đang được Quốc hội xem xét, thông qua trong kỳ họp này.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời gắn với các biện pháp quản trị rủi ro phù hợp. Chính phủ được giao quy định cụ thể các tiêu chí xác định rủi ro được chấp nhận, quy trình đánh giá việc tuân thủ các quy định, đồng thời thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. Cơ chế này vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, vừa đảm bảo bảo vệ lợi ích chung của cộng đồng.

Về cơ chế đặc biệt trong giải mã công nghệ và mua bí quyết công nghệ, dự thảo Luật đã quy định rằng các tổ chức chủ trì nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo có thể áp dụng cơ chế đặc biệt trong việc chỉ định chuyên gia, chi trả và mua trực tiếp theo giá thỏa thuận đối với công nghệ, sản phẩm để giải mã công nghệ phục vụ phát triển công nghệ chiến lược và mua bí quyết công nghệ, qua đó thể chế hóa nội dung của Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, dự thảo Luật đã chỉnh lý theo hướng Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ, đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp phát triển công nghệ chiến lược. Cụ thể, Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và các dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung. Đồng thời, Nhà nước sẽ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị cho các cơ sở thí nghiệm và nghiên cứu dùng chung nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia khai thác, vận hành và phát triển công nghệ.

Về tổng công trình sư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về vị trí này. Tổng công trình sư là cá nhân có uy tín và năng lực vượt trội, được trao quyền điều phối toàn diện các chương trình, nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chiến lược, đặc biệt là các chương trình, nhiệm vụ có quy mô lớn. Người đảm nhiệm vị trí này được hưởng cơ chế đãi ngộ đặc biệt và có quyền chủ động nguồn lực, tạo điều kiện phát huy tối đa vai trò dẫn dắt chuyên môn trong các chương trình, nhiệm vụ.

Về cơ chế tài chính, quản lý tài sản và kết quả nghiên cứu trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, dự thảo Luật đã chuyển trọng tâm từ "quản lý chi tiêu" sang "quản trị theo kết quả". Theo đó, các nhiệm vụ được khoán chi theo kết quả cuối cùng, tăng tính linh hoạt và tự chủ. Quyền sở hữu tài sản và kết quả nghiên cứu được giao cho tổ chức chủ trì ngay khi hình thành, không phải hoàn trả ngân sách, cũng không ghi tăng vốn nhà nước. Việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu được thực hiện linh hoạt, lợi nhuận có thể tái đầu tư hoặc dùng để khuyến khích sáng tạo, phân bổ theo hiệu quả đầu ra. Đồng thời, dự thảo Luật thiết lập hệ thống quỹ tài chính đồng bộ, chấp nhận rủi ro có kiểm soát, hỗ trợ linh hoạt cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Duong Huy