Công nghệ tăng cường liên kết “ba nhà”

Theo ông Trần Minh, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), thời gian qua Bộ đã triển khai nhiều chương trình hành động cụ thể nhằm thực hiện Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Hàng chục nhiệm vụ trọng tâm đã được giao cho các đơn vị trực thuộc, tập trung vào hoàn thiện thể chế quản trị, phát triển công nghiệp làm chủ công nghệ, xây dựng hạ tầng dữ liệu và nâng cao năng lực sáng tạo quốc gia.

Bộ Công Thương cũng đã tổ chức nhiều hội nghị và diễn đàn khoa học – công nghệ nhằm tăng cường liên kết “ba nhà”: Nhà nước – doanh nghiệp – viện, trường, hướng đến hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thống nhất, tập trung trọng tâm, trọng điểm và tránh dàn trải nguồn lực.

Ông Trần Minh cho biết, trong thời gian tới, Bộ sẽ thành lập Quỹ phát triển KH&CN và đổi mới sáng tạo của ngành công thương để tháo gỡ các nút thắt về cơ chế tài chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và các viện nghiên cứu chủ động hơn trong triển khai đề tài, dự án.

Cần cơ chế mạnh để khơi thông dòng vốn cho nghiên cứu

Từ góc nhìn doanh nghiệp, TS. Phùng Ngọc Bộ – Trưởng Ban Kỹ thuật Tập đoàn Hóa chất Việt Nam – nhận định ngành hóa chất, một trong sáu ngành công nghiệp nền tảng của nền kinh tế, đang chịu áp lực lớn trong quá trình chuyển đổi xanh. Việc đầu tư nghiên cứu và đổi mới công nghệ đòi hỏi nguồn vốn rất lớn, trong khi khả năng tiếp cận các quỹ và nguồn tín dụng ưu đãi còn hạn chế.

Ông cho rằng Luật KH&CN và đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua là một cú hích quan trọng, tạo hành lang pháp lý mới giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư. “Luật cho phép khoán chi linh hoạt, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu, giúp doanh nghiệp tự tin hơn khi đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao như hóa dược, hóa chất siêu tinh khiết, hydrogen và amoniac xanh”, ông nói.

TS. Phùng Ngọc Bộ cũng đề xuất Bộ Công Thương sớm ban hành bộ tiêu chí đánh giá “công nghiệp xanh” để doanh nghiệp có cơ sở tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn về quản lý nhiệm vụ KH&CN quy mô lớn.

PGS.TS. Vũ Nguyên Thành – Viện trưởng Viện Công nghiệp thực phẩm – cho biết quá trình thương mại hóa kết quả nghiên cứu hiện vẫn gặp nhiều khó khăn. Các viện buộc phải “tự chủ tài chính” nhưng lại thiếu cơ chế định giá và chuyển giao tài sản trí tuệ, khiến hoạt động nghiên cứu rời rạc, thiếu tính liên tục.

Ông nhấn mạnh: “Luật mới đã mở đường cho viện và nhà khoa học được sở hữu sản phẩm của mình, được thành lập doanh nghiệp khởi nguồn (start-up, spin-off) để đưa công nghệ vào sản xuất. Đây là bước tiến lớn, tạo thêm niềm tin và động lực cho các nhà khoa học tiếp tục theo đuổi nghiên cứu”.

Tại tọa đàm, các diễn giả thống nhất rằng để tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, điều quan trọng không chỉ nằm ở chính sách mà còn ở tư duy và phương thức quản lý. Luật KH&CN và đổi mới sáng tạo đã nâng đổi mới sáng tạo lên ngang hàng với khoa học công nghệ, chuyển từ tư duy kiểm soát sang quản lý dựa trên kết quả, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, đồng thời chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu.

Ông Trần Minh nhấn mạnh: “Thể chế đã được tháo gỡ, điều quan trọng là ba nhà – Nhà nước, viện-trường và doanh nghiệp – phải cùng hành động, cùng xác định nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm để tập trung nguồn lực, tránh dàn trải”.

Duong Huy