Theo ICOM, một bảo tàng phải đảm bảo đủ cả về số lượng và loại hình cán bộ để có thể hoàn thành mọi trách nhiệm. Tại điều 2, mục 2 trong điều lệ của ICOM đã giải thích: “cán bộ nghiệp vụ bảo tàng phải được đào tạo chuyên môn, hoặc có kinh nghiệm thực tế tương đương trong bất kỳ một lĩnh vực nào phù hợp với công tác quản lý và các hoạt động của bảo tàng” (43) Trong tất cả các bảo tàng dù lớn hay nhỏ đều phải có một cơ cấu tổ chức cán bộ và nhân viên làm việc. Các cán bộ nhân viên làm việc trong bảo tàng và mối quan hệ của họ họ phản ánh chức năng, nhưng bản chất và mục đích hoạt động của bảo tàng. Sự thành công của bảo tàng phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng chuyên môn, kỹ năng, năng lực của nguồn nhân lực trong bảo tàng. Trên thực tế nguồn nhân lực của bảo tàng bao gồm không chỉ chỉ những cán bộ bảo tàng được đào tạo về chuyên môn ngành bảo tàng học, mà còn cả những cán bộ bộ được đào tạo về chuyên môn của nhiều ngành khác đã và đang làm việc trong bảo tàng tùy theo nội dung, loại hình, tính chất và yêu cầu đặt ra của bảo tàng như: ngành sử học, khảo cổ học, dân tộc học, văn học, sư phạm, ngoại ngữ, mỹ thuật, hóa học, công nghệ thông tin, tài chính... đội ngũ cán bộ này làm việc trong bảo tàng được gọi chung là những cán bộ bảo tàng gồm một số chức danh cụ thể: cán bộ nghiên cứu, cán bộ sưu tầm, cán bộ kiểm kê bảo quản, cán bộ trưng bày, cán bộ giáo dục, cán bộ truyền thông, họa sĩ thiết kế, cán bộ tin học, cán bộ tài chính, cán bộ quản lý chương trình và thiết bị nghe nhìn,cán bộ gây quỹ, nhân viên kỹ thuật, bảo vệ..(26). Đồng thời tác giả Tymothy Ambrose còn giải thích thêm: “cán bộ bảo tàng phải có trình độ học vấn, trải qua quá trình đào tạo về chuyên môn và kỹ thuật phù hợp để hoàn thành được vai trò của mình trong hoạt động bảo tàng cũng như trong quá trình gìn giữ bảo quản phát huy giá trị di sản văn hóa” (43, tr.588).

Những trình bày trên đây là của ICOM và của các học giả chuyên gia nước ngoài về bảo tàng học, chúng ta cần phải nghiên cứu tìm hiểu một cách sâu sắc để nắm và hiểu được bản chất của nguồn nhân lực bảo tàng/ cán bộ bảo tàng mà họ đã giải thích để tham chiếu vào tình hình thực tiễn sự nghiệp bảo tàng của nước ta hiện nay.

Chúng ta biết rằng, ở nước ta hiện nay, khi đề cập đến nguồn nhân lực bảo tàng hay cán bộ bảo tàng, bao gồm những cán bộ, viên chức, người làm việc không chỉ ở các bảo tàng (kể cả bảo tàng công lập và ngoài công lập) mà còn có cả cả những cán bộ viên chức đang làm việc tại các ban/ Trung tâm quản lý di tích, phòng quản lý di sản văn hóa, các phòng văn hóa, cục, vụ viện nghiên cứu.... trong lĩnh vực di sản văn hóa và cả các cơ sở đào tạo cán bộ ngành bảo tàng học và cán bộ hoạt động trong lĩnh vực di sản văn hóa hiện nay. Họ đã và đang làm việc với tất cả kinh nghiệm, kỹ năng, trình độ chuyên môn được đào tạo, sự tận tâm, nỗ lực hết mình để các thiết chế văn hóa ấy và bảo tàng thực hiện tốt sứ mệnh, chức năng và nhiệm vụ đối với xã hội.

Như vậy, có thể nói “nguồn nhân lực bảo tàng là một bộ phận của nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực di sản văn hóa, là toàn bộ vốn con người trong hệ thống bảo tàng, bao gồm thể lực, trí lực, kỹ năng nghề nghiệp, trình độ ngoại ngữ, tin học… của mỗi cá nhân, tạo thành sức mạnh đồng bộ,  tổng hợp, toàn diện của cả hệ thống bảo tàng”, nguồn nhân lực bảo tàng cần được đào tạo nâng cao trình độ, đào tạo nguồn nhân lực là điều kiện tiên quyết để bảo tàng tồn tại và phát triển trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước.

Đình Lâm