Việt Nam đang nỗ lực vì một đại dương không rác thải nhựa

Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ ô nhiễm biển và rác thải nhựa biển, nhưng cũng là quốc gia có trách nhiệm, chủ động tích cực trong giảm rác thải đại dương

Ngày 04 tháng 12 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1746/QĐ-TTg về việc ban hành kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương (RTNĐD) đến năm 2030. Tiếp sau đó, ngày 21/8/2020, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân đã ký Quyết định số 1855/QĐ-BTNMT ban hành Kế hoạch thực hiện Quyết định số 1746/QĐ-TTg ngày 04/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030.

Việt Nam tham gia Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa

 Bộ TN&MT giao Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam là cơ quan chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tổ chức triển khai thực hiện Kế hoạch; hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Kế 

hoạch, bảo đảm chất lượng, hiệu quả, đúng tiến độ; chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan tổng hợp, thống kê, phân loại, đánh giá các nguồn thải nhựa ở khu vực ven biển, các hải đảo và từ các hoạt động trên biển; chủ trì thực hiện các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình trọng điểm điều tra cơ bản tài nguyên, môi trường biển và hải đảo có liên quan đến rác thải nhựa đại dương. Để triển khai nhiệm vụ Cục Biển và Hải đảo Việt Nam với sự hỗ trợ của Tổ chức Quốc tế về bảo tồn Thiên nhiên (WWF) thông qua tài trợ của Bộ Bộ Môi trường, Bảo tồn Thiên nhiên và An toàn Hạt nhân CHLB Đức Đức đã xây dựng và triển khai Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam”. Dự án được chính thức phê duyệt và triển khai ở cấp trung ương và 10 tỉnh/thành phố, quận (huyện)/thị xã, bao gồm: Hà Tĩnh, Quảng Bình (Đồng Hới), Thừa Thiên Huế (A Lưới), Đà Nẵng, Quảng Nam (Cù Lao Chàm), Phú Yên (Tuy Hòa), Bà Rịa - Vũng Tàu (Côn Đảo), Long An (Tân An), Kiên Giang (Rạch Giá và Phú Quốc).

Đến nay, Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” đã được triển khai sâu rộng và toàn diện, các hoạt động dự án của các hợp phần đã thu về được nhiều kết quả tích cực trong việc góp phần hỗ trợ quá trình triển khai thực hiện luật Bảo vệ Môi trường 2020, các nghị định và thông tư dưới luật liên quan đến quản lý chất thải rắn và chất thải nhựa; có thêm nhiều địa phương cam kết trờ thành Đô thị Giảm nhựa. Điều đáng chú ý, tại các địa phương, thông qua các hoạt động của Dự án, nhiều trường học đã xây dựng và triển khai chương trình giáo dục về giảm rác thải nhựa, hàng ngàn tấn và mét khối được thu gom nhằm ngăn chặn sự thất thoát ra môi trường biển, làm sạch các khu bảo tồn biển quan trọng Phú Quốc, Côn Đảo, Cù Lao Chàm.

Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam Nguyễn Đức Toàn cho biết: Qua các hoạt động được triển khai và giám sát tại địa phương, có thể thấy, các địa phương đã tham gia, hợp tác và phối hợp tích cực với các cán bộ của dự án, trao đổi và đề xuất các chương trình địa phương mong muốn triển khai và tham gia tích cực đem lại nhiều kết quả rất khả quan. Các hoạt động của Dự án đã đóng góp hiệu quả, thiết thực cho việc triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về giảm thiểu rác thải nhựa đại dương và Đề án Việt Nam chủ động chuẩn bị và tham gia xây dụng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại dương.

Ngày 16/8/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1407/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Việt Nam chủ động chuẩn bị và tham gia xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại dương.

Đề án dựa trên quan điểm thực hiện chủ trương, đường lối và định hướng của Đảng và Nhà nước về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam; tiên phong trong khu vực trong giải quyết vấn đề rác thải nhựa đại dương; góp phần xây dựng và thực thi thành công mô hình nền kinh tế tuần hoàn, quản lý nhựa hiệu quả.

Bộ Tài nguyên và Môi trường là đơn vị chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức thực hiện Đề án. Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam được giao là cơ quan chủ trì tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng kế hoạch và triển khai Đề án. Để triển khai nhiệm cụ này, Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị có liên quan để nghiên cứu, xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện Đề án đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả.

Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã cùng các chuyên gia, nhà khoa học và các tổ chức phi chính phủ tổ chức hàng loạt các sự kiện, hội thảo, hội nghị nhằm xây dựng các kịch bản khác nhau để chủ động tham gia trong tiến trình hình thành Ủy ban Đàm phán liên chính phủ (INC) và thể hiện sự ủng hộ của mình bằng việc cử đại diện tham gia Nhóm công tác đặc biệt về rác thải nhựa đại dương của Hội đồng môi trường của Liên hợp quốc (AHEG). Tại Phiên họp AHEG lần thứ 3, Việt Nam đã thể hiện quan điểm: “Chúng tôi nhận thấy vấn đề rác thải đại dương và vi nhựa là vấn đề đáng quan tâm. Các thách thức về rác thải đại dương và vi nhựa là vấn đề toàn cầu và đòi hỏi các giải pháp và sáng kiến toàn cầu phù hợp với các ưu tiên vùng và quốc gia”.

Hiện nay, Ủy Ban môi trường Liên Hiệp quốc đã tổ chức 4 kỳ đàm phán và Việt Nam luôn tham gia với tư cách nước thành viên tích cực, năng động chống lại ô nhiễm nhựa. Theo dự kiến, một thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa mang tính ràng buộc về pháp lý sẽ được đưa ra vào kỳ họp thứ 5 diễn ra vào cuối năm 2024. Mặc dù còn rất nhiều quan điểm khác nhau giữa các quốc gia để đi đến một Thỏa thuận cuối cùng, song Đoàn Việt Nam luôn tham gia một cách tích cực, có trách nhiệm tại các cuộc họp.
Trong quá trình thảo luận, Đoàn cũng đã phối hợp với các Đoàn trong khu vực ASEAN và một số quốc gia khác để ủng hộ lẫn nhau trong quá trình đề xuất nội dung. Đồng thời Việt Nam luôn tham gia thảo luận trên tinh thần bám sát quan điểm, chủ trương, chính sách, pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế về môi trường mà Việt Nam là thành viên, phù hợp với điều kiện và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tăng cường vận động, thu hút nguồn lực về tài chính và công nghệ để thực hiện Thỏa thuận trong tương lai.

Phùng Tiến (Theo báo TNMT)