Khuyến nghị Chính sách thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần

Hiện nay, việc giảm thiểu, thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần được xem là một mấu chốt trong hạn chế rác thải nhựa

 Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) năm 2022, hàng năm có 79 triệu tấn chất thải nhựa, bao gồm 34 triệu tấn rác thải bị chôn vùi tại các bãi chôn lấp chất thải; 26 triệu tấn rác thải được đốt ở các bãi lộ thiên (như các hoạt động đốt rác của các hộ gia đình và đốt tại các bãi thải); 19 triệu tấn rác thất thoát vào môi trường trên cạn và môi trường nước.

Theo Bộ TN&MT, trong những năm gần đây, chất thải khó phân hủy từ các đồ gia dụng nhựa, túi ni-lông có xu hướng gia tăng, với số liệu ước 

tính tỷ lệ chất thải nhựa trong các bãi chôn lấp chất thải rắn (CTR) sinh hoạt khoảng 6 - 8%, cộng với nhận thức của cộng đồng còn nhiều hạn chế nên công tác xử lý chất thải nhựa chưa thực sự được chú trọng theo hướng giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế.

Thông qua Dự án” Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” của Bộ TN&MT, Viện Chiến lược, chính sách TN&MT đã nghiên cứu, rà soát chính sách thúc đẩy việc sử dụng sản phẩm thay thế túi nilon, hộp xốp, ống hút nhựa,… cùng việc đánh giá tiềm năng của các sản phẩm thay thế trong thời gian tới.

 Bên cạnh đó, các chính sách trong nước vẫn còn hạn chế sản phẩm nhựa dùng một lần, túi nilon khó phân huỷ… cũng như chưa có các quy định ưu đãi, hỗ trợ đầy đủ sản phẩm thân thiện với môi trường; quy mô sản xuất, giá thành và thị trường sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng. Đồng thời, việc tiêu dùng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân huỷ đang diễn ra phổ biến, người tiêu dùng khó có thể thay đổi thói quen tiêu dùng dạng sản phẩm này.

thay thế, từ đó, xác định các cơ hội, thách thức và đề xuất các giải pháp thúc đẩy sản phẩm thay thế trong thời gian tới.

Theo TS. Nguyễn Trung Thắng, chính sách là giải pháp quan trọng hàng đầu nhằm đưa ra định hướng hành động. Chúng ta cần có các quy định tiêu chuẩn, quy chuẩn công nhận, chứng nhận với các sản phẩm thay thế được Nhà nước ban hành quy chuẩn và hướng dẫn kỹ thuật cụ thể về yêu cầu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất sản phẩm thay thế, như vậy có thể tạo điều kiện cho các sản phẩm này được hưởng các ưu đãi về bảo vệ môi trường, cũng như hỗ trợ cho việc truyền thông, tiếp thị với các sản phẩm này.

Hỗ trợ sản phẩm thân thiện môi trường ra thị trường

Về nhóm giải pháp Thúc đẩy thị trường, TS. Nguyễn Trung Thắng đề cập đến việc nghiên cứu, đổi mới sáng tạo trong thiết kế, sản xuất, tiếp thị với các sản phẩm thay thế, thân thiện với môi trường, có thể thông qua dưới các hình thức hỗ trợ nguồn vốn khởi nghiệp, quỹ đổi mới sáng tạo, giải thường thiết kế vì môi trường… Đồng thời, cần tăng cường hợp tác, liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường để mở rộng thị trường cho các sản phẩm thay thế.

Qua đó, cần chú trọng tăng cường vai trò của Hiệp hội nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường, cũng như nghiên cứu về việc thành lập một liên minh chính thức gồm các doanh nghiệp bền vững, hợp tác với Nhà nước để cùng giải quyết các vấn đề liên quan đến ô nhiễm nhựa.

Việc hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi thị trường sang các sản phẩm thay thế là điều cần thiết, thông qua phương pháp tiếp cận các chương trình hành động tự nguyện, hướng đến đối tượng doanh nghiệp như khuyến khích doanh nghiệp dừng phát, tặng miễn phí sản phẩm nhựa dùng một lần hoặc nilon khó phân huỷ; triển khai cơ chế tích điểm thưởng, đổi quà tặng… từ đó thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng các biện pháp nhằm thay đổi thói quen tiêu dùng của khách hàng.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ, kết nối mạng lưới doanh nghiệp, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về sản phẩm thay thế tới người tiêu dùng, cần có các giải pháp đồng bộ, hiệu quả để xây dựng và bảo vệ thương hiệu của các doanh nghiệp tại Việt Nam; liên kết giữa các thường hiệu trong, ngoài nước và ưu đãi thuế, phí, đầu tư cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất sản phẩm thay thế nhựa dùng một lần.

Đề xuất đưa vào giáo dục trong trường học

Giải pháp hướng đến nâng cao nhận thức và hành vi người tiêu dùng là giải pháp để duy trì lâu dài, trong đó, cần xây dựng cụ thể các quy định về khuyến nghị, thúc đẩy các hành động tự nguyện giảm thiểu, không phân phối các sản phẩm nhựa dùng một lần.

Đối với các chương trình giáo dục trong trường học và đào tạo, cần thiết phải xây dựng hệ thống, giáo trình tập huấn, tăng cường để nâng cao nhận thức về tác động bất lợi của nhựa sử dụng một lần với sức khoẻ con người và môi trường; thúc đẩy lợi ích của việc chuyển đổi sang các 

giải pháp thay thế bề vững thông qua các chương trình do Nhà nước tài trợ.

Ngoài ra, cần cung cấp các thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hoạt động triển lãm; hỗ trợ doanh nghiệp truyền thông về các sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần, túi nilon khó phân huỷ cả ở trong và ngoài nước.