Theo báo cáo của Tổng cục Khí tượng thủy văn, hiện tượng ENSO đang chuyển dần sang trạng thái trung tính từ tháng 4- 6/2023 với xác suất khoảng 80-90%, sau đó trong nửa cuối năm 2023 ENSO có khả năng chuyển sang pha nóng, hiện tượng El Nino có khả năng được thiết lập trở lại và có thể kéo dài sang năm 2024. Năm 2023, nắng nóng xuất hiện sớm, dự báo có khả năng gay gắt và có nhiều ngày nắng nóng hơn so với năm 2022.

Tình hình thiên tai năm 2022 

Theo báo cáo của Tổng cục Khí tượng thủy văn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2022, trên khu vực Biển Đông đã xuất hiện 09 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ), bao gồm: 07 cơn bão và 02 ATNĐ (thấp hơn so với trung bình nhiều năm khoảng 04 cơn), trong đó có 04 cơn bão đã ảnh hưởng trực tiếp đến nước ta, mạnh nhất là bão số 4.

Mùa mưa năm 2022, khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ mùa mưa xuất hiện sớm và kết thúc muộn. Đáng lưu ý, trong tháng 9, tháng 10, với sự xuất hiện của 03 cơn bão kết hợp với tác động của không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và nhiễu động gió Đông đã gây ra các đợt mưa lớn kéo dài trên diện rộng ở khu vực Trung Bộ trong đó nhiều nơi có tổng lượng mưa cao hơn từ 50-100%, thậm chí có nơi cao trên 200% so với trung bình nhiều năm (TBNN).

Tại ven biển khu vực Đông Nam Bộ, đã xuất hiện 04 đợt triều cường cao trong khoảng từ tháng 10-12/2022, trong đó đáng chú ý nhất là đợt triều cường giữa tháng 11/2022, mực nước ghi nhận tại Vũng Tàu là 4,31m đã gây ngập úng nhiều khu vực trũng, thấp tại ven biển, cửa sông các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ vào sâu trong TP. Hồ Chí Minh.

Mùa lũ năm 2022, ở khu vực Bắc Bộ bắt đầu sớm và kết thúc sớm hơn TBNN, Trung Bộ và Tây Nguyên bắt đầu muộn hơn TBNN và kết thúc cũng muộn hơn so với TBNN. Lũ lớn đã xảy ra trên các sông ở Nghệ An, từ Quảng Bình đến Phú Yên và Kon Tum. Lũ quét, sạt lở đất xảy ra ở nhiều nơi, đặc biệt là trận lũ quét tại khu 1, thị trấn Pác Miầu và xã Mông Ân, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng và trận lũ quét tại xã Tà Cạ, thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An làm thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Tình hình thiên tai 03 tháng đầu năm 2023

Trong tháng 01/2023, do ảnh hưởng của không khí lạnh đã gây ra 02 đợt rét đậm từ ngày 16-19/01 và từ ngày 27-31/01. Trong đó, đợt rét đậm từ ngày 16- 19/01 nhiệt độ thấp nhất ở một số nơi giảm xuống dưới 3,00C như tại: Đồng Văn 2,60C, Mẫu Sơn -0,10C, tại đỉnh núi Mẫu Sơn (huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn) đã xuất hiện băng giá.

Mưa diện rộng: Từ tháng 01 đến nửa đầu tháng 3/2023, trên cả nước đã xảy ra 07 đợt mưa diện rộng, tập trung chủ yếu ở khu vực Trung Bộ.

Nắng nóng: Từ ngày 21-24/3 đã xảy ra đợt nắng nóng diện rộng đầu tiên trong năm nay ở Sơn La, Hòa Bình, khu vực Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ với nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 35-380C; một số nơi vượt giá trị kỷ lục cùng thời kỳ.

Dòng chảy: trong 3 tháng đầu năm trên các sông suối và hồ chứa khu vực Bắc Bộ phổ biến đều thiếu hụt so với TBNN từ 10-30%, riêng trên sông Thao thiếu hụt 70%, thượng lưu sông Gâm lớn hơn TBNN 

Sóng biển: các đợt không khí lạnh được duy trì và bổ sung trong nhiều ngày (từ đầu tháng 01/2023 đến đầu tháng 3/2023) đã gây nhiều đợt sóng lớn. Tại khu vực gần đảo Phú Quý đã xảy ra 03 vụ chìm tàu vào đầu tháng 3, nguyên nhân đang được điều tra nhưng có thể do thời tiết xấu tại khu vực.

Triều cường: trong 3 tháng đầu năm 2023, khu vực ven biển Đông Nam Bộ đã xuất hiện 02 đợt triều cường cao. Trong đó, đợt triều cường từ ngày 19- 23/2/2023 đã ghi nhận mực nước tại trạm hải văn Vũng Tàu tới 4,46 m, vượt mốc lịch sử (tháng 11/2020) 0,06 m, gây ngập úng tại nhiều khu vực trũng thấp ở ven biển, cửa sông các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ trong đó có TP. Hồ Chí Minh.

Xâm nhập mặn: Từ tháng 01-3/2023, xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long ở mức tương đương TBNN.

Dự báo xu thế thiên tai đến cuối năm 2023

Hiện tượng ENSO đang chuyển dần sang trạng thái trung tính từ tháng 4- 6/2023 với xác suất khoảng 80-90%, sau đó trong nửa cuối năm 2023 ENSO có khả năng chuyển sang pha nóng, hiện tượng El Nino có khả năng được thiết lập trở lại và có thể kéo dài sang năm 2024.

Nắng nóng 2023 đã xuất hiện sớm, dự báo có khả năng gay gắt và có nhiều ngày nắng nóng hơn hơn so với năm 2022.

Từ nay đến tháng 5/2023, bão và ATNĐ ít có khả năng xuất hiện trên biển Đông. Bão và ATNĐ có khả năng xuất hiện trên Biển Đông từ khoảng nửa cuối tháng 6/2023. Số lượng bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông, cũng như ảnh hưởng đến đất liền có khả năng xấp xỉ với TBNN (TBNN khoảng 11-13 cơn trên Biển Đông và 5-7 cơn ảnh hưởng đến đất liền). Bão hoạt động nhiều hơn trên Biển Đông từ tháng 8-10/2023 và giảm dần từ tháng 11.

Mùa mưa bắt đầu sớm hơn so với TBNN ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ và tương đương ở khu vực Bắc Bộ. Trong các tháng mùa mưa bão, tại khu vực Bắc Bộ lượng mưa có xu hướng thấp hơn đến xấp xỉ TBNN; khả năng xảy ra mưa to cuối tháng 5, đầu tháng 6 ở Bắc Bộ như năm 2022 là thấp. Tại khu vực Trung Bộ lượng mưa có xu hướng xấp xỉ đến cao hơn so với trung bình trong giai đoạn tháng 7-9/2023; tuy nhiên, từ tháng 10-12/2023 (thời điểm chính của mùa mưa tại Trung Bộ) lượng mưa lại có xu hướng thiếu hụt so với TBNN tại khu vực này. Xu hướng thiếu hụt mưa có thể kéo dài sang đầu năm 2024.

Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, tổng lượng mưa dự báo từ xấp xỉ đến cao hơn TBNN trong các tháng 6 đến tháng 9/2023, tuy nhiên từ tháng 10 đến hết năm 2023 lượng mưa có xu hướng thiếu hụt so với TBNN cùng thời kỳ. Như vậy, mùa mưa ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng kết thúc sớm hơn so với trung bình và ít mưa trong những tháng mùa khô năm 2024.

Khu vực Bắc Bộ: Mùa lũ năm 2023 trên các sông suối ít có khả năng xuất hiện sớm hơn TBNN. Đỉnh lũ trên các sông ở Bắc Bộ phổ biến ở mức báo động (BĐ)1-BĐ2, tương đương năm 2022, thấp hơn TBNN, riêng các sông suối nhỏ từ BĐ2-BĐ3, các đợt lũ chủ yếu tập trung trong các tháng 7-9. Nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ. Lũ quét, sạt lở đất nguy cơ cao xuất hiện tại các tỉnh khu vực vùng núi phía Bắc.

Khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên: Mùa lũ năm 2023, trên các sông ở khu vực Tây Nguyên có khả năng đến sớm hơn TBNN; các sông ở khu vực Trung Bộ xuất hiện tương đương TBNN, các đợt lũ lớn tập trung vào các tháng 9-11. Đỉnh lũ năm 2023, tại hạ lưu các sông chính từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh, Bình Thuận ở mức BĐ1-BĐ2, có sông trên BĐ2 (ở mức thấp hơn TBNN và năm 2022); các sông từ Quảng Bình đến Ninh Thuận và khu vực Tây Nguyên ở mức BĐ2-BĐ3, có sông trên BĐ3 (ở mức xấp xỉ TBNN và năm 2022). Trên các sông suối nhỏ, vùng thượng lưu các sông khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét và sạt lở đất.

Khu vực Nam Bộ: Mùa lũ 2023 trên sông Mê Công xuất hiện tương đương TBNN. Đỉnh lũ năm 2023 ở đầu nguồn sông Cửu Long ở mức BĐ1 và dưới BĐ1, tương đương đỉnh lũ TBNN (2012-2022); đỉnh lũ tại các trạm hạ lưu sông Cửu Long ở mức BĐ2-BĐ3 và trên BĐ3.

Trong các tháng mùa lũ chính vụ, lượng dòng chảy trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ và đến hồ chứa lớn trên lưu vực sông Đà, sông Gâm, sông Chảy thiếu hụt từ 10-30% so với TBNN.

Từ tháng 4-6/2023, có khả năng xảy ra khô hạn, thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên

Dự báo tại ven biển Đông Nam Bộ trong tháng 10-12 năm 2023 có 05 đợt triều cường cao (mực nước tại trạm Vũng Tàu vượt ngưỡng 4,0m), vào các khoảng thời gian: Từ 01-03/10/2023, 27-30/10/2023; 15-18/11/2023; 27-30/11/2023 và 14-17/12/2023. Nguy cơ cao ngập úng ở những vùng trũng, thấp tại ven biển, cửa sông, khu vực ngoài đê bao tại các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ nhất là trong trường hợp trùng với kỳ gió chướng hoạt động mạnh tại khu vực. Tại ven biển Trung Bộ, nguy sạt lở đê biển, ngập úng ở các khu vực trũng, thấp ven biển, cửa sông vào các tháng cuối năm (từ tháng 9-12) do triều cường kết hợp với nước dâng và sóng lớn trong bão, ATNĐ và gió mùa mạnh ảnh hưởng tại khu vực.