Tại phiên họp thường niên lần thứ 32 của Diễn đàn Đo lường Pháp định Châu Á – Thái Bình Dương (APLMF) diễn ra từ ngày 5 đến 7/11/2025 tại Bandung (Indonesia). APLMF 2025 với chủ đề “Tăng cường niềm tin và đổi mới qua chuyển đổi số trong đo lường pháp định”, phản ánh quyết tâm của các quốc gia thành viên trong việc hiện đại hóa hệ thống đo lường, đồng thời đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong thương mại khu vực. Sự kiện thu hút khoảng 62 đại biểu đến từ 19 nền kinh tế thành viên, bao gồm cả đại diện các cơ quan quản lý, các chuyên gia kỹ thuật và đối tác công nghiệp.

Tại phiên họp này, các đại biểu sẽ xem xét báo cáo thường niên từ các Nhóm Công tác APLMF, đánh giá kết quả hợp tác kỹ thuật và lên kế hoạch cho các hoạt động trong tương lai. Ngoài ra, một điểm trọng tâm là tăng cường gắn kết giữa APLMF với các tổ chức đo lường quốc tế như OIML, cũng như với các cơ quan khu vực để thúc đẩy hài hòa tiêu chuẩn đo lường pháp định, xóa bỏ rào cản kỹ thuật trong thương mại. Các thành viên đã thống nhất những chiến lược mới nhằm “Đo lường tạo công bằng, xóa bỏ rào cản kỹ thuật”. Với nhiều quyết định mang tính chiến lược, sự kiện này được đánh giá có ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực đo lường của Việt Nam và khả năng hội nhập trong các chuỗi công nghệ cao.

Một trong những nội dung nổi bật là việc tăng cường đào tạo và thảo luận về các công nghệ mới như phần mềm đo lường, trạm sạc xe điện (EVSE), và các thiết bị đo lường thời đại số. Tại cuộc họp, APLMF công bố kế hoạch mở các khóa đào tạo trực tuyến cho các thành viên ASEAN: một khóa về EVSE diễn ra từ 18–20/11/2025 và một khóa khác vào ngày 10/12/2025 dành cho việc đánh giá phần mềm trong phê duyệt mẫu. Đây là bước đi quan trọng, vì phần mềm đo lường vốn đang trở thành “vùng đất mới” trong quản lý pháp định do mức độ phức tạp cao, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về an toàn, bảo mật và độ chính xác.

Việc APLMF hướng tới áp dụng khung OIML D31, hệ thống quốc tế cho đo lường phần mềm và thiết bị số, được cho là cú huých mạnh mẽ cho các quốc gia thành viên.

Ông Trần Quý Giầu, Trưởng Ban Đo lường, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng, đại diện Việt Nam tham dự sự kiện đã tham gia tích cực vào các thảo luận. Ông Giầu nêu rõ việc hợp tác quốc tế theo khung này sẽ hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lực kiểm định đối với các thiết bị đo lường tiên tiến như EVSE, tăng khả năng của doanh nghiệp trong việc tiếp cận quy trình đánh giá mẫu tuân theo tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, APLMF công bố lộ trình chiến lược cho giai đoạn 2027–2030, trong đó ưu tiên phát triển mảng kiểm định thiết bị sạc xe điện, taximét, các thiết bị y tế như tonometer và nhiệt kế hồng ngoại. Một chính sách tài chính cũng được cân nhắc: thành viên có thể đóng phí niên liễm để duy trì hoạt động APLMF, đồng thời mở rộng cơ chế trở thành thành viên đối với những quốc gia ngoài khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Việc này không chỉ giúp APLMF củng cố nguồn lực mà còn tăng cường phạm vi ảnh hưởng, tạo sự liên kết kỹ thuật chặt chẽ hơn giữa các quốc gia. Với việc Việt Nam là một trong 16 thành viên chính thức APLMF, thông qua tham dự hội nghị, các chuyên gia đo lường Việt Nam có dịp học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia tiên phong. Chẳng hạn, Indonesia giới thiệu mô hình giám sát đo lường nhiên liệu và cân không tự động bằng nền tảng WikiUTTP, sử dụng dữ liệu lớn để theo dõi trạm đo lường xăng dầu theo thời gian thực. Mô hình này tạo ra sự minh bạch và đáng tin cậy cao, từ đó hạ thấp rủi ro sai lệch đo lường, điều rất có ý nghĩa đối với các quốc gia xuất nhập khẩu nhiên liệu, trong đó Việt Nam có thể khảo sát, học tập để áp dụng.

Một số quốc gia khác như Malaysia, New Zealand và Australia đã báo cáo về kế hoạch sửa luật đo lường vào năm 2026, cho thấy xu hướng điều chỉnh khung pháp lý để đáp ứng nhu cầu công nghệ cao và đo lường hiện đại. Đặc biệt, Trung Quốc thông báo sẽ sửa đổi Luật Đo lường, thực thi “Kế hoạch Phát triển Đo lường (2021–2035)” và “Kế hoạch hành động đo lường hỗ trợ sản xuất chất lượng cao giai đoạn 2025-2030”. Những bước tiến này cho thấy áp lực quốc tế về việc đổi mới hệ thống đo lường ngày càng lớn và là cơ hội để Việt Nam đẩy nhanh việc hài hòa quy định, nâng cao năng lực đo lường theo tiêu chuẩn quốc tế.

Đối với Việt Nam, tác động từ các quyết định tại APLMF 2025 là rất thực tiễn. Việc tiếp cận các khóa đào tạo đánh giá phần mềm và EVSE sẽ giúp các cơ quan đo lường và doanh nghiệp trong nước xây dựng năng lực kỹ thuật cao hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu. Với một số ngành như ô tô điện, thiết bị y tế hay năng lượng tái tạo, khả năng được kiểm định theo khung OIML quốc tế sẽ mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu và thâm nhập thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, việc tham gia lộ trình APLMF giai đoạn 2027-2030 giúp Việt Nam chủ động hơn trong định hướng phát triển đo lường: từ kiểm định EVSE đến kiểm định các thiết bị y tế. Đây là cơ hội để Việt Nam không chỉ là nơi sản xuất mà còn có vai trò trong chuỗi kiểm định, từ đó nâng cao vị thế kỹ thuật trong khu vực.

Tại cuộc họp, đại biểu Việt Nam cũng đề xuất tăng cường phối hợp với APLMF trong việc phát triển hệ thống đo lường quốc gia theo tiêu chuẩn OIML D1 (Hệ thống Đo lường Quốc gia), nhằm xây dựng khung quản lý tổng thể cho đo lường pháp định tại Việt Nam. Nếu thực hiện được, điều này sẽ giúp cơ quan đo lường Việt Nam thiết lập cấu trúc pháp lý vững chắc hơn, thuận lợi cho việc kiểm soát, công nhận và đánh giá các thiết bị quan trọng. Bên cạnh các phiên thảo luận, chương trình còn có hội nghị làm việc kỹ thuật, đào tạo chuyên sâu và dự kiến triển khai các sáng kiến đào tạo về kiểm định phần mềm và đo lường kỹ thuật số cho các thiết bị hiện đại như trạm sạc xe điện (EVSE).

Cuối cùng, việc xóa bỏ rào cản kỹ thuật đo lường thông qua các hoạt động APLMF được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt cho doanh nghiệp Việt Nam. Khi quy định đo lường được hài hòa hóa, chi phí tuân thủ sẽ giảm, thời gian đánh giá mẫu rút ngắn và khả năng tiếp cận thị trường quốc tế tăng cao. Điều này đặc biệt quý giá đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhóm chiếm phần lớn lực lượng sản xuất quốc gia, khi họ thường gặp khó trong việc đáp ứng các yêu cầu kiểm định phức tạp.

APLMF 2025 tại Bandung là một cột mốc chiến lược cho ngành đo lường của Việt Nam. Các quyết định về đào tạo, hài hòa quy định và chiến lược dài hạn đặt nền móng vững chắc để Việt Nam nâng cao năng lực đo lường, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, và đặc biệt là đón nhận các cơ hội từ làn sóng công nghệ mới như xe điện, đo lường số và thiết bị y tế hiện đại. Khi rào cản kỹ thuật được tháo gỡ, Việt Nam có cơ hội phát triển công bằng, tự tin cạnh tranh và tham gia tích cực vào nền kinh tế kỹ thuật cao trong khu vực.

Đại hội cũng là dịp để các quốc gia thành viên APLMF đề xuất chiến lược cho giai đoạn 2027–2030, trong đó tập trung vào việc xây dựng hướng dẫn quốc gia (như OIML D1, D31), cải thiện kiểm định thiết bị đo như EVSE, cân, máy đo nhãn áp, và phát triển cơ chế tài chính bền vững cho diễn đàn.

Nguyễn Lan Hương