Tháng 2 năm 2025, nhóm tác giả từ châu Âu và Bắc Mỹ do Thomas Luyckx cùng đồng nghiệp công bố nghiên cứu “Lateral extra-articular tenodesis improves functional movement outcomes in ACL reconstruction patients” (khoa Chấn thương chỉnh hình, J Experimental Orthopaedics). Bài báo khẳng định thêm kỹ thuật “tenodesis bên ngoài” (lateral extra-articular tenodesis – LET) vào phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước (ACLR) giúp cải thiện vận động chức năng sau mổ.

Tổn thương dây chằng chéo trước (ACL) phổ biến ở vận động viên thể thao đối kháng, và dù phẫu thuật tái tạo ACLR dùng ghép gân tự thân hamstring là tiêu chuẩn, vẫn có tỷ lệ thất bại hoặc lỏng khớp kéo dài (rotatory laxity). Nghiên cứu do Thomas Luyckx và cộng sự đánh giá 105 bệnh nhân (74 nam, 31 nữ; tuổi trung bình 25,0 ± 6,2) sau phẫu thuật ACLR — một số có thêm LET, số khác không — để so sánh phục hồi vận động chức năng sau mổ.

Sau 7 tháng hậu phẫu, nhóm ACLR + LET ghi nhận cải thiện đáng kể về các bài test vận động chức năng (agility test, hop test, triple-hop test) so với nhóm chỉ ACLR: p = 0,003 đối với agility test, p = 0,002 với cross-over hop test, p = 0,019 với triple-hop test.

Các chỉ số sức mạnh cơ hoặc tỷ lệ quay lại thể thao (return-to-sport) không khác biệt đáng kể, nhưng vận động chức năng tốt hơn có thể hỗ trợ phục hồi dài hạn.

Trong bối cảnh nhiều vận động viên trẻ muốn quay lại môn thể thao pivoting hoặc đối kháng, kết quả này cho thấy LET là phương pháp bổ trợ hiệu quả, giúp tăng ổn định khớp và phục hồi vận động sớm hơn, mà không làm giảm sức mạnh hoặc kéo dài thời gian phục hồi. Các tác giả khuyến nghị các phẫu thuật viên cân nhắc LET như một biện pháp tăng cường cho nhóm nguy cơ cao.

Nghiên cứu của van Dieren và cộng sự đã phát triển một mô hình Học sâu (Deep Learning – DL) sử dụng Mạng lưới Nơ-ron Tích chập (CNN) để tự động phân tích hình ảnh MRI đầu gối. Mô hình được đào tạo trên hàng nghìn hình ảnh có gắn nhãn để nhận dạng và phân loại các mức độ rách ACL (từ rách một phần đến rách hoàn toàn). Mục tiêu là giảm thiểu sai sót chủ quan trong chẩn đoán và tăng tốc độ xử lý.

Từ nghiên cứu của Luyckx et al cho thấy AI có thể đánh dấu (segmentation) vùng tổn thương trên hình ảnh, giúp bác sĩ dễ dàng xác nhận. Chẩn đoán ban đầu tại các phòng khám y học thể thao, đặc biệt là sau các sự kiện chấn thương cấp tính. Chẩn đoán nhanh và chính xác giúp đưa ra quyết định phẫu thuật hoặc phục hồi sớm, rút ngắn thời gian nghỉ thi đấu của vận động viên. Việc kết hợp LET với ACLR đem lại cải thiện vận động chức năng rõ rệt sau mổ, hỗ trợ ổn định khớp — mở ra hướng lựa chọn phẫu thuật phù hợp cho bệnh nhân trẻ, vận động viên, nhằm giảm rủi ro thất bại phẫu thuật và tăng khả năng trở lại thể thao.

Hồng Liên