Ngành Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng đang ngày càng khẳng định vai trò chiến lược, góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.

Theo lãnh đạo Ủy ban Tiêu chuẩn, Đo lường, Chất lượng Quốc gia (STAMEQ), Tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là “đòn bẩy chiến lược”. Tiêu chuẩn hóa giúp định hình các chuẩn mực kỹ thuật cho sản phẩm, dịch vụ; còn đo lường chính xác góp phần tạo dựng sự minh bạch và công bằng trong sản xuất, thương mại cũng như sử dụng hàng hóa.

Tiêu chuẩn “giấy thông hành” toàn cầu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng, việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, IEC trở thành điều kiện tiên quyết để hàng hóa xuất khẩu tiếp cận được các thị trường lớn. Ngành tiêu chuẩn đo lường chất lượng quy định và phổ biến các tiêu chuẩn này, giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ đối tác quốc tế.

Đo lường – nền tảng cho sự tin cậy

Hệ thống đo lường thống nhất, sử dụng các chuẩn quốc tế, là nền tảng để đảm bảo tính chính xác trong mọi phép đo – từ hoạt động cân, đong, đo đếm hàng ngày đến các phép đo khoa học – kỹ thuật trong y tế, công nghiệp, năng lượng. Nhờ đó, nhà quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng đều có cơ sở đáng tin cậy để giao dịch và đánh giá chất lượng.

Quản lý chất lượng gắn liền với bền vững

Chất lượng sản phẩm được xem như “sinh tồn” của doanh nghiệp. Theo STAMEQ, xây dựng hệ thống quản lý chất lượng (như ISO 9001, ISO 14001, ISO 22000) và ứng dụng các công cụ cải tiến (Lean, 5S, Kaizen, TPM, MFCA…) giúp doanh nghiệp giảm lãng phí, tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu — qua đó vừa tối ưu chi phí sản xuất, vừa gia tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên.  

Hỗ trợ chuyển đổi số và công nghiệp 4.0

Trong kỷ nguyên cách mạng công nghiệp 4.0, tiêu chuẩn đo lường chất lượng đóng vai trò không thể thiếu. Các tiêu chuẩn liên quan đến dữ liệu, AI, an toàn thông tin, thương mại điện tử… được phát triển để hỗ trợ quá trình chuyển đổi số một cách minh bạch, thống nhất, đảm bảo Việt Nam kết nối hiệu quả với xu hướng toàn cầu.  

Hướng tới phát triển bền vững

Ngành Tiêu chuẩn đo lường chất lượng còn gắn với các mục tiêu phát triển bền vững. Ứng dụng tiêu chuẩn để kiểm kê và giảm phát thải khí nhà kính, hỗ trợ doanh nghiệp đi theo lộ trình xanh. Trên thực tế, STAMEQ đã triển khai nhiều hoạt động liên quan tới kiểm kê khí nhà kính, giáo dục về ISO 14064 … nhằm hướng tới trung hòa carbon trong tương lai.

Chiến lược dài hạn và tầm nhìn đến năm 2030

STAMEQ đã xây dựng tầm nhìn phát triển ngành đến năm 2030, trong đó xác định năm trụ cột chiến lược: hoàn thiện thể chế tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng, nâng cao năng lực quốc gia, thúc đẩy tiêu chuẩn xanh, phát triển đo lường trong kỷ nguyên số và tăng cường hợp tác quốc tế.

Kết nối với định hướng quốc gia

Vai trò của TĐC càng được nhấn mạnh hơn khi Việt Nam hướng tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa bền vững. Tiêu chuẩn hóa, đo lường và đánh giá chất lượng trở thành nền tảng kỹ thuật thiết yếu để doanh nghiệp phát triển theo hướng xanh, hiệu quả và cạnh tranh cao.

Thách thức và động lực

Dù có nhiều tiềm năng, ngành tiêu chuẩn đo lường chất lượng cũng đối mặt thử thách khi yêu cầu tiêu chuẩn xanh, tiêu chuẩn số ngày càng khắt khe hơn trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, việc truyền thông, đào tạo để doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nắm bắt và ứng dụng các hệ thống quản lý chất lượng là rất quan trọng.

Tổng kết lại, tiêu chuẩn đo lường chất lượng hiện được xem là một trong những mũi nhọn kỹ thuật-chính sách để nâng cao năng lực nội tại cho nền kinh tế Việt Nam. Khi được phát huy đúng mức, ngành này không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn tạo dựng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp, góp phần quan trọng vào quá trình công nghiệp hóa, chuyển đổi số và phát triển bền vững của đất nước.

Nguyễn Lan Hương