Ngày 9/9/2025, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) và Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol) đã công bố một quan hệ đối tác chiến lược mang tính bước ngoặt, nhằm thống nhất các tiêu chuẩn toàn cầu về đo lường và báo cáo phát thải khí nhà kính (GHG).

Thỏa thuận này được đánh giá là một thay đổi cơ bản trong cách tiếp cận “kế toán carbon” toàn cầu, hướng tới việc giảm sự phân mảnh và tạo ra một khung chung tin cậy, minh bạch cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, kiểm định viên, cơ quan hoạch định chính sách và các bên liên quan khác.

Hợp nhất tiêu chuẩn: Hướng tới ngôn ngữ chung cho lượng khí thải

Một trong những nội dung trung tâm của hợp tác này là việc kết hợp tiêu chuẩn ISO 1406X với các chuẩn báo cáo GHG hiện đang được GHG Protocol sử dụng, bao gồm các chuẩn dành cho doanh nghiệp (corporate accounting), Scope 2 và Scope 3. Hai bên cũng sẽ phát triển chung tiêu chuẩn dấu chân carbon sản phẩm (product carbon footprint), nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các doanh nghiệp trong việc theo dõi lượng khí thải dọc chuỗi giá trị.

Sergio Mujica, Tổng Thư ký ISO, khẳng định: việc hợp tác sẽ mang lại một “ngân ngữ toàn cầu cho tính toán lượng khí thải”, giúp đơn giản hóa quy trình, giảm gánh nặng đo lường và báo cáo cho người dùng và đồng thời đẩy nhanh tiến trình khử cacbon. Trong khi đó, Geraldine Matchett, Chủ tịch Ủy ban Điều phối GHG Protocol, nhấn mạnh rằng việc hài hòa các tiêu chuẩn GHG ở cấp doanh nghiệp, sản phẩm và dự án là điều rất cần thiết để đạt được sự tin cậy và hiệu quả lâu dài.

Lý do và ý nghĩa của việc hợp tác

Trước đây, các tiêu chuẩn liên quan đến khí nhà kính được phát triển một cách tách biệt, với phạm vi, hướng dẫn xác minh và cách định nghĩa khác nhau, dẫn đến sự phức tạp và khó khăn cho các tổ chức khi phải lựa chọn mô hình báo cáo phù hợp. Việc ISO và GHG Protocol liên minh sẽ khắc phục điểm yếu này bằng cách đưa ra một khung chuẩn chung, giảm thiểu sự mơ hồ và tăng tính minh bạch, điều mà nhiều công ty, nhà đầu tư và đơn vị kiểm định mong mỏi từ lâu.

Đồng thời, hợp tác này cũng đáp ứng xu hướng toàn cầu đang gia tăng: theo PACT, một tổ chức chuyên về minh bạch carbon, việc tạo ra một tiêu chuẩn toàn cầu thống nhất sẽ hỗ trợ quá trình khử cacbon bằng cách cung cấp dữ liệu rõ ràng, so sánh được và có thể dùng làm cơ sở quyết định đầu tư.

Những tiếng nói cảnh giác và kỳ vọng

Mặc dù đây là bước tiến lớn, một số tổ chức môi trường cũng lên tiếng cảnh báo: quá trình hợp nhất phải đảm bảo không làm giảm độ nghiêm ngặt của các tiêu chuẩn, và mục tiêu khử cacbon phải luôn được đặt lên hàng đầu. Nếu tiêu chuẩn chung không đủ mạnh, việc “mềm hóa” các quy định có thể khiến các công ty xem việc giảm phát thải như một lựa chọn tùy chọn, chứ không phải là trách nhiệm bắt buộc.

Bên cạnh đó, quá trình hợp tác kỹ thuật để xây dựng tiêu chuẩn mới sẽ được tiến hành theo cách tích hợp: các chuyên gia từ cả hai tổ chức sẽ làm việc chung, nhằm đảm bảo các tiêu chí mới vừa có tính khoa học cao, vừa phù hợp thực tiễn và có thể áp dụng rộng rãi.

Kết nối với COP30: Hỗ trợ hành động khí hậu toàn cầu

Động thái hợp tác giữa ISO và GHG Protocol cũng được nhìn nhận là rất đúng thời điểm, khi COP30 đang thúc đẩy kế hoạch hành động quốc tế nhằm thống nhất phương pháp luận báo cáo khí nhà kính. Việc xây dựng các tiêu chuẩn “đôi-logo” chung (co-branded) sẽ giúp tăng cường niềm tin giữa các quốc gia, doanh nghiệp và nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy những cam kết mạnh mẽ hơn về khử cacbon.

Tác động đối với doanh nghiệp và toàn cầu

Sự ra đời của khung tiêu chuẩn thống nhất có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, vì không phải thực hiện nhiều báo cáo theo các hệ thống khác nhau. Đồng thời, các nhà đầu tư sẽ có dữ liệu phổ quát, đồng bộ hơn để đánh giá rủi ro khí hậu và hướng dòng vốn vào các dự án bền vững. Với cơ quan quản lý chính sách, đây cũng là một công cụ mạnh mẽ để xây dựng khung pháp lý hỗ trợ khử carbon gắn với trách nhiệm minh bạch và đáng tin cậy.

Nguyễn Lan Hương