Chiều 18 tháng 6 năm 2025, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật số 78/2025/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa với số đại biểu tán thành là 408/420, chiếm khoảng 85,36%.

Luật có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2026. Luật sửa đổi lần này được đánh giá là một bước đột phá trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại Việt Nam. Trên cơ sở tư duy quản lý theo rủi ro, Luật chính thức đưa ra phân loại sản phẩm, hàng hóa thành ba nhóm — rủi ro thấp, rủi ro trung bình và rủi ro cao — dựa trên các tiêu chí như tác động đến sức khỏe con người, môi trường, khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng và cảnh báo từ các tổ chức quốc tế. Từ đó, các biện pháp quản lý sẽ được áp dụng phù hợp với mức độ rủi ro: từ tự công bố tiêu chuẩn đến chứng nhận hợp quy bắt buộc.

Một điểm nổi bật khác là việc số hóa truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Luật hóa khái niệm "hộ chiếu số của sản phẩm" – tập hợp các thông tin liên quan đến sản phẩm và chuỗi cung ứng, lưu trữ bằng mã vạch hoặc phương thức kỹ thuật số khác để đảm bảo có thể truy cập và đọc được.

Đặc biệt, truy xuất nguồn gốc trở thành bắt buộc với sản phẩm, hàng hóa thuộc nhóm có mức độ rủi ro cao, với lộ trình thực hiện do Bộ và cơ quan liên quan xác định.

Trước bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh, Luật cũng quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trực tuyến và các sàn thương mại điện tử: bắt buộc công bố thông tin sản phẩm (chất lượng, xuất xứ, hướng dẫn sử dụng, cảnh báo an toàn) và thiết lập hệ thống tiếp nhận xử lý khiếu nại từ người tiêu dùng.

Luật cũng nhấn mạnh vai trò của hệ thống hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), giao bộ đầu mối là Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý nhà nước thống nhất về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải kết nối, chia sẻ dữ liệu quản lý.

Việc Luật được thông qua sớm và với tỷ lệ tán thành cao cho thấy quyết tâm của Quốc hội và Chính phủ trong việc hiện đại hóa công tác quản lý chất lượng, bảo vệ người tiêu dùng và tạo nền tảng cho hàng hóa Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế. Các doanh nghiệp nên bắt đầu sớm chuẩn bị để đáp ứng các yêu cầu mới – từ phân loại theo mức rủi ro, truy xuất nguồn gốc số hóa đến kinh doanh trên nền tảng số – trước thời điểm Luật chính thức có hiệu lực.

Thông cáo lưu ý rằng, ngay sau khi Luật được thông qua, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1742/QĐ-TTg ngày 14/8/2025 để triển khai thi hành Luật này: xây dựng văn bản hướng dẫn, Nghị định chi tiết và tổ chức tuyên truyền phổ biến. Người tiêu dùng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý đều được kỳ vọng sẽ nhìn nhận đây là cơ hội để nâng cao minh bạch, giảm rủi ro, thúc đẩy chuyển đổi số trong toàn chuỗi sản xuất - kinh doanh hàng hóa tại Việt Nam.

Nguyễn Lan Hương