Trong tuần lễ từ ngày 6 đến 10/10 vừa qua, thủ đô Kigali – “viên ngọc xanh” của Rwanda – đã trở thành tâm điểm của cộng đồng tiêu chuẩn hóa toàn cầu khi đón hơn 1.000 đại biểu quốc tế cùng hàng chục nghìn người tham gia trực tuyến trong khuôn khổ Đại hội đồng ISO 2025 (ISO Annual Meeting 2025 – AM25). Sự kiện do Rwanda Standards Board (RSB) đăng cai không chỉ là nơi trao đổi kỹ thuật mà còn là diễn đàn chính trị – kinh tế quan trọng, khẳng định vai trò của tiêu chuẩn quốc tế trong thúc đẩy phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Với chủ đề “United for Impact”, AM25 gửi đi thông điệp mạnh mẽ: thế giới chỉ thật sự tạo ra được thay đổi sâu rộng khi các quốc gia, các tổ chức và cộng đồng doanh nghiệp cùng bắt tay hành động, dựa trên một nền tảng chung – đó là hệ thống tiêu chuẩn quốc tế tin cậy và minh bạch.

Lễ khai mạc AM25 ngày 6/10 diễn ra trong không khí trang trọng với sự hiện diện của Thủ tướng Rwanda, ông Dr. Justin Nsengiyumva. Trong bài phát biểu mở đầu, ông nhấn mạnh rằng Rwanda lựa chọn tiêu chuẩn hóa như một trụ cột trong chiến lược phát triển quốc gia. Với một đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghệ và dịch vụ, tiêu chuẩn quốc tế không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là “môi trường thể chế” để hội nhập toàn cầu.

Bộ trưởng Thương mại & Công nghiệp Rwanda, bà Prudence Sebahizi, cũng khẳng định rằng tiêu chuẩn chính là xương sống để xây dựng thương hiệu “Made in Rwanda”. Bà cho rằng: muốn bảo vệ người tiêu dùng, muốn sản phẩm nội địa vươn ra thế giới và muốn thu hút đầu tư công nghệ cao, Rwanda phải đặt tiêu chuẩn quốc tế vào trung tâm chính sách công. “Tiêu chuẩn không phải rào cản, mà là cây cầu dẫn chúng ta đến thị trường toàn cầu,” bà nhấn mạnh.

Chủ tịch ISO, ông Sung Hwan Cho, trong phát biểu chào mừng đại biểu, gọi AM25 là “điểm hẹn chiến lược” cho cộng đồng tiêu chuẩn hóa thế giới. Ông cho rằng bối cảnh toàn cầu đang thay đổi rất nhanh, từ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, quá trình chuyển đổi xanh đến các rủi ro địa chính trị. Những thay đổi đó đòi hỏi hệ thống tiêu chuẩn phải đi trước một bước, dẫn đường thay vì chạy theo thực tiễn.

Chủ đề “United for Impact” – theo ông Cho – là lời nhắc nhở rằng chỉ bằng sự thống nhất trong nhận thức, hành động và khát vọng, cộng đồng quốc tế mới có thể tạo ra tác động bền vững.

Trong suốt tuần lễ, hàng chục phiên thảo luận đã diễn ra, tập trung vào các chủ đề đang được quan tâm nhất hiện nay:

AI và Công nghệ số – Lằn ranh giữa tiến bộ và trách nhiệm

Phiên thảo luận “Futureproof with AI: Growth, responsibility, and the road ahead” thu hút sự quan tâm đặc biệt. Các chuyên gia hàng đầu nhận định rằng AI là cơ hội thúc đẩy tăng năng suất, tự động hóa, đổi mới sáng tạo, nhưng cũng kéo theo rủi ro: thiên lệch thuật toán, vi phạm riêng tư, an toàn dữ liệu, tác động đến thị trường lao động. ISO đã và đang xây dựng hàng loạt tiêu chuẩn về an toàn AI, quản trị dữ liệu, đánh giá rủi ro và minh bạch thuật toán. Các đại biểu cho rằng việc triển khai tiêu chuẩn sẽ giúp AI phát triển theo hướng có trách nhiệm, nhân văn và bền vững.

Đa dạng sinh học: Từ rủi ro môi trường đến chìa khóa kinh doanh bền vững

Chủ đề “From risk to action: why biodiversity matters to your business” đưa vấn đề đa dạng sinh học vào trung tâm thảo luận kinh tế. Các diễn giả chỉ ra: thế giới đang mất khoảng 1 triệu loài, và doanh nghiệp không thể đứng ngoài cuộc. Lần đầu tiên, AM25 đề cập đến đa dạng sinh học như một yếu tố chiến lược cho doanh nghiệp, không chỉ là vấn đề trách nhiệm xã hội.

Tiêu chuẩn hóa: cánh cửa mở cho thương mại toàn cầu

Trong phiên “Trade in action: Gateways to global markets”, các đại biểu bàn luận về cách tiêu chuẩn quốc tế – khi được hài hòa hóa – giúp giảm rào cản thương mại, hỗ trợ quốc gia đang phát triển vào sâu hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Nhiều doanh nghiệp đã chia sẻ câu chuyện thực tế: chỉ cần đạt tiêu chuẩn ISO, họ có thể tiếp cận nhà nhập khẩu quốc tế mà không phải tốn chi phí kiểm định lại.

Thanh niên – công nghệ – nông nghiệp: Ba động lực tái tạo ngành nông nghiệp

Phiên “Cultivating change: youth, tech and the future of agriculture” tạo sự quan tâm lớn. Các diễn giả trẻ từ châu Phi, châu Á trình bày cách họ ứng dụng drone, AI, IoT vào sản xuất nông nghiệp, đồng thời dựa vào tiêu chuẩn để đảm bảo chất lượng đầu ra. Thông điệp rõ ràng: muốn nông nghiệp phát triển, phải dựa trên tầm nhìn của thế hệ trẻ và nền tảng công nghệ chuẩn hóa.

Ngày 7/10, một cột mốc quan trọng được công bố tại Kigali: Tiêu chuẩn ISO 17298 – Biodiversity for organizations. (Bộ tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên về đa dạng sinh học cho tổ chức)

Đây là tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên cung cấp khung hướng dẫn để các tổ chức: đánh giá mức độ phụ thuộc vào đa dạng sinh học; nhận diện tác động – cả tiêu cực và tích cực; đánh giá rủi ro và cơ hội môi trường xây dựng chiến lược hành động vì hệ sinh thái.

Điểm đáng chú ý là ISO 17298 không chỉ dành cho doanh nghiệp lớn mà có thể áp dụng cho: cơ quan quản lý nhà nước; dự án phát triển; tổ chức xã hội dân sự; doanh nghiệp nhỏ.

Tiêu chuẩn này được kỳ vọng mở ra hệ sinh thái các tiêu chuẩn tương lai về: các định nghĩa chuyên ngành về đa dạng sinh học; khung đánh giá “net gain” – tăng trưởng ròng về đa dạng sinh học; phân loại sản phẩm theo mức độ đóng góp cho hệ sinh thái bản địa.

Trong bối cảnh thế giới đang đối diện khủng hoảng thiên nhiên, việc ra đời ISO 17298 được xem là động lực quan trọng thúc đẩy doanh nghiệp xem bảo vệ môi trường như trách nhiệm chiến lược, chứ không chỉ là hoạt động CSR.

Việc Rwanda đăng cai AM25 không chỉ thể hiện uy tín quốc tế mà còn minh chứng cho sự đầu tư nghiêm túc của quốc gia này vào hạ tầng chất lượng. Ông Raymond Murenzi, Tổng giám đốc RSB, chia sẻ rằng Rwanda hiện đã phát triển và áp dụng hơn 2.250 tiêu chuẩn ISO, tạo nền tảng vững chắc cho tiến trình công nghiệp hóa và xuất khẩu. Đặc biệt, Rwanda triển khai chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (MSMEs) bằng cách: giảm mạnh chi phí chứng nhận tiêu chuẩn; giới hạn mức chi phí tối đa cho mỗi dịch vụ từ năm 2025; trợ giúp tư vấn kỹ thuật cho doanh nghiệp nông nghiệp, dệt may, thực phẩm. Nhờ vậy, hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ lần đầu tiên có cơ hội tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế – điều mà trước đây chỉ doanh nghiệp lớn mới làm được.

Chiến lược “Made in Rwanda” được đẩy mạnh thông qua việc trưng bày các sản phẩm nội địa đạt chuẩn ISO ngay tại sự kiện, giúp các doanh nghiệp Rwanda tiếp cận đối tác quốc tế. Đây cũng là cách Rwanda khẳng định mình như một trung tâm tiêu chuẩn (standards hub) mới của châu Phi.

Tổng Thư ký ISO, ông Sergio Mujica, cho biết AM25 là nơi quy tụ tiếng nói từ nhiều nhóm đối tượng khác nhau: cơ quan tiêu chuẩn quốc gia, chính phủ, học giả, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ. Sự đa dạng này giúp quá trình thảo luận phong phú và phản ánh thực tiễn. “Chúng ta cần những góc nhìn khác nhau để tạo ra tác động thật sự,” ông nói. Việc tổ chức theo mô hình hybrid giúp mở rộng khả năng tiếp cận, nhất là cho các quốc gia chưa đủ điều kiện cử đoàn đại biểu đông đảo. Nhiều chuyên gia nhận định rằng AM25 là một trong những kỳ Đại hội đồng ISO có sức ảnh hưởng nhất trong thập kỷ gần đây. Lý do là: Thế giới đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu rộng (AI, khí hậu, kinh tế xanh); Tiêu chuẩn quốc tế ngày càng trở thành “công cụ chính sách” chứ không chỉ là công cụ kỹ thuật; Quốc gia đăng cai – Rwanda – là minh chứng sống động cho việc tiêu chuẩn hóa có thể thay đổi nền kinh tế một cách căn cơ.

Chủ đề “United for Impact” được xem như lời nhắc nhở: không quốc gia nào đủ sức tự mình đối phó với biến đổi khí hậu, mất mát thiên nhiên hay chuyển đổi công nghệ. Nhưng nếu có chung bộ tiêu chuẩn, chúng ta có thể hành động đồng bộ và hiệu quả.

Nguyễn Lan Hương