Ngày 14/10/2025, cộng đồng tiêu chuẩn hóa quốc tế đồng loạt tổ chức kỷ niệm Ngày Tiêu chuẩn Thế giới (World Standards Day) – sự kiện thường niên nhằm tôn vinh những đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng của các chuyên gia, nhà khoa học và tổ chức kỹ thuật trong lĩnh vực tiêu chuẩn. Năm nay, chủ đề được công bố là “Shared Vision for a Better World: Spotlight on SDG 17 – Partnerships for the Goals” (Tầm nhìn chung cho một thế giới tốt đẹp hơn: Nhấn mạnh SDG 17 – Hợp tác vì các mục tiêu). Thông điệp này phản ánh mối quan tâm của thế giới trước nhu cầu tăng cường kết nối, chia sẻ nguồn lực và xây dựng hệ sinh thái tiêu chuẩn đồng bộ nhằm đối mặt với thách thức toàn cầu về khí hậu, chuyển đổi số và an ninh kinh tế.

Theo các tổ chức đồng sáng lập Ngày Tiêu chuẩn Thế giới, gồm Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC) và Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) – SDG 17 của Liên Hợp Quốc là mục tiêu then chốt trong việc hỗ trợ 16 mục tiêu còn lại, bởi mọi giải pháp liên quan đến môi trường, y tế, giáo dục hay kinh tế đều cần đến hợp tác kỹ thuật và sự thống nhất giữa các quốc gia. Các tổ chức này khẳng định tiêu chuẩn quốc tế đóng vai trò “đường dẫn chung” giúp các nền kinh tế trao đổi với nhau thông suốt, giảm thiểu rủi ro về công nghệ, đồng thời nâng cao niềm tin trong thương mại và đầu tư.

Thông điệp chung năm 2025 nhấn mạnh rằng trong bối cảnh thế giới phải đối mặt với nhiều biến động – từ sự phân mảnh của chuỗi cung ứng, cạnh tranh công nghệ cho đến biến đổi khí hậu và thiên tai – tiêu chuẩn quốc tế chính là nền tảng kỹ thuật đem lại sự tương thích và ổn định. “Tiêu chuẩn hóa không chỉ là việc thiết lập quy tắc, mà là quá trình hợp tác sâu rộng giữa chuyên gia của nhiều quốc gia, giữa khu vực tư nhân và cơ quan quản lý, nhằm tạo ra khuôn khổ chung mà tất cả đều có thể cùng hướng tới,” đại diện ISO cho biết trong thông điệp phát hành đầu tháng 10.

Tại nhiều quốc gia, các sự kiện hưởng ứng Ngày Tiêu chuẩn Thế giới năm nay được tổ chức sôi nổi với hàng loạt hội thảo, diễn đàn chính sách và hoạt động truyền thông cộng đồng. Ở châu Âu, nhiều nước tập trung thảo luận về tiêu chuẩn cho chuyển đổi xanh, bao gồm tiêu chuẩn khí thải carbon, năng lượng tái tạo và quản lý vòng đời sản phẩm. Ở Bắc Mỹ, các cuộc tọa đàm xoay quanh sự cần thiết của tiêu chuẩn đối với trí tuệ nhân tạo, an ninh dữ liệu và khả năng tương tác giữa các hệ thống số. Tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nhiều nền kinh tế quan tâm đến việc hài hòa tiêu chuẩn trong sản xuất, nông nghiệp công nghệ cao và logistics thông minh.

Tại Geneva, các tổ chức quốc tế và mạng lưới Geneva Environment Network phối hợp tổ chức nhiều phiên thảo luận về tác động của tiêu chuẩn đối với quản lý môi trường toàn cầu. Các chuyên gia đưa ra cảnh báo rằng nếu không có bộ tiêu chuẩn chung về đo lường phát thải, doanh nghiệp và quốc gia sẽ rất khó đánh giá hiệu quả của các cam kết khí hậu. Trong khi đó, IEC nhấn mạnh rằng việc phát triển lưới điện thông minh, xe điện hay năng lượng hydro đều phụ thuộc vào tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất để đảm bảo an toàn và khả năng kết nối xuyên biên giới.

Tại Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức lễ kỷ niệm tại Hà Nội với sự tham gia của đại diện nhiều bộ ngành, tổ chức chứng nhận, doanh nghiệp lớn và viện nghiên cứu. Lãnh đạo Bộ KH&CN khẳng định Việt Nam đang đẩy mạnh chiến lược phát triển tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) theo hướng tăng tỷ lệ hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, giúp doanh nghiệp giảm chi phí giao dịch và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việt Nam hiện có hơn 13.000 TCVN, trong đó khoảng 60% tương thích với ISO và các tiêu chuẩn khu vực. Trong giai đoạn 2025–2030, tỷ lệ này dự kiến tiếp tục tăng nhằm phục vụ quá trình hội nhập sâu rộng và chuyển đổi số quốc gia.

Ngoài các hoạt động mang tính chất chính sách, nhiều trung tâm tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng tại các địa phương cũng tổ chức chương trình phổ biến kiến thức cho cộng đồng. Một số trường đại học đưa nội dung về tiêu chuẩn quốc tế vào các buổi tư vấn nghề nghiệp, giúp sinh viên hiểu rõ cơ hội nghề nghiệp trong ngành tiêu chuẩn – đánh giá sự phù hợp. Một số doanh nghiệp sản xuất lớn tại miền Bắc và miền Nam cũng tranh thủ dịp này để tổ chức đào tạo nội bộ về hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001, an toàn thông tin theo ISO/IEC 27001 hay quản lý môi trường theo ISO 14001.

Giới chuyên gia trong nước đánh giá rằng việc hưởng ứng Ngày Tiêu chuẩn Thế giới không chỉ mang ý nghĩa tuyên truyền mà còn góp phần thay đổi nhận thức của doanh nghiệp về vai trò của tiêu chuẩn đối với năng suất và chất lượng. Tại nhiều hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh rằng trong bối cảnh hàng rào kỹ thuật của các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ hay Nhật Bản ngày càng khắt khe, việc doanh nghiệp chủ động áp dụng tiêu chuẩn quốc tế không chỉ giúp giảm rủi ro pháp lý mà còn tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Trên phạm vi toàn cầu, nhiều câu chuyện thực tiễn được chia sẻ nhằm làm rõ vai trò của tiêu chuẩn đối với đời sống và kinh tế. Các chuyên gia ITU đưa ví dụ rằng sự bùng nổ của Internet chỉ có thể diễn ra bởi những tiêu chuẩn chung về giao thức kết nối. Tương tự, ngành điện tử tiêu dùng phát triển mạnh nhờ các tiêu chuẩn về an toàn, tương thích và bảo vệ người dùng. Trong khi đó, ISO nêu trường hợp ngành thực phẩm sử dụng tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc và quản lý an toàn thực phẩm để đối phó với rủi ro dịch bệnh. IEC đưa ra minh chứng về việc tiêu chuẩn giúp đảm bảo an toàn điện trong bối cảnh nhu cầu sử dụng thiết bị điện gia tăng.

Một yếu tố được nhấn mạnh trong Ngày Tiêu chuẩn Thế giới 2025 là khả năng chống chịu (resilience). Các tổ chức quốc tế cho rằng tiêu chuẩn chính là công cụ giúp các hệ thống – từ y tế, giao thông, năng lượng đến chuỗi cung ứng – trở nên ổn định hơn và có khả năng phục hồi tốt hơn trước biến động. Những tiêu chuẩn về quản lý rủi ro, an toàn chức năng, quản lý dữ liệu hay tính liên tục trong kinh doanh đang trở thành yêu cầu cấp thiết. Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp có hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn ISO đã ứng phó tốt hơn trước các biến động kinh tế trong những năm qua.

Trong thông điệp kết thúc chuỗi sự kiện, ba tổ chức ISO, IEC và ITU đều nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn không chỉ là sản phẩm của kỹ thuật mà còn là biểu tượng của sự hợp tác. Để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, các quốc gia cần cùng ngồi lại, cùng chia sẻ tri thức và cùng thống nhất phương pháp tiếp cận. “Không một quốc gia, doanh nghiệp hay cá nhân nào có thể giải quyết những thách thức toàn cầu một mình. Tiêu chuẩn hóa là minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của hợp tác,” đại diện lãnh đạo ITU phát biểu.

Ngày Tiêu chuẩn Thế giới 2025 vì thế được xem như lời nhắc nhở rằng trong một thế giới biến động, sự đồng thuận kỹ thuật và tinh thần hợp tác chính là nền tảng để kiến tạo tương lai. Sự phát triển của tiêu chuẩn hóa không chỉ góp phần ổn định kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn là một thế giới an toàn, công bằng và bền vững cho tất cả mọi người.

Nguyễn Lan Hương