Ngày 27/10/2025, tại Phú Thọ đã khai mạc hội thảo quan trọng với chủ đề “Nâng cao chất lượng, hiệu quả quy chuẩn kỹ thuật thông qua áp dụng Thực hành Quy định tốt (Good Regulatory Practices – GRP)”, do Ủy ban Tiêu chuẩn – Đo lường – Chất lượng Quốc gia tổ chức. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ dự án do Chính phủ Australia và New Zealand tài trợ, qua Sáng kiến Phát triển Thương mại Khu vực (RT4D), nhằm giúp Việt Nam hiện đại hóa khung pháp lý kỹ thuật và cải thiện các quy định quốc gia theo thông lệ quốc tế.

Phó Chủ tịch Ủy ban TCĐLCL, TS. Trần Hậu Ngọc, mở đầu hội thảo khẳng định tầm quan trọng của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) không chỉ trong bảo vệ an toàn, sức khỏe cộng đồng và môi trường, mà còn như một công cụ chiến lược để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng tham gia thị trường quốc tế. Ông Nhục nhấn mạnh rằng việc áp dụng GRP sẽ mang lại sự minh bạch, ổn định và tính hợp lý cho quy định kỹ thuật — điều kiện tiên quyết khi Việt Nam tích cực hội nhập qua các FTA thế hệ mới, đặc biệt là RCEP.

Theo dự án được triển khai từ năm 2025 đến 2027, Ủy ban TCĐLCL chủ trì phối hợp với RT4D để tăng cường năng lực cho cán bộ các bộ, ngành và địa phương trong việc soạn thảo, thẩm định và thực thi QCVN theo hướng khoa học, minh bạch và dựa trên bằng chứng. Một điểm nhấn quan trọng là áp dụng Đánh giá Tác động Quy định (Regulatory Impact Assessment – RIA) công cụ giúp phân tích chi phí-lợi ích trước khi ban hành quy chuẩn, tránh việc đưa ra các quy định chồng chéo hoặc gây gánh nặng không cần thiết cho doanh nghiệp và xã hội.

Hội thảo diễn ra trong hai ngày (27–28/10/2025) và bao gồm 7 phiên chuyên đề, từ giới thiệu GRP và QCVN, đánh giá tác động (RIA), chiến lược tham vấn các bên liên quan, đến việc thiết kế kế hoạch tham vấn, đánh giá tuân thủ và tiếp cận, truyền thông và hoạch định hành động. Các phiên thảo luận được thiết kế để người tham dự có cơ hội trực tiếp tương tác với chuyên gia quốc tế cũng như trao đổi các tình huống thực tiễn trong nước. đặc biệt, phần bài tập nhóm do chuyên gia TS Cesar Cordova – cố vấn cấp cao của Jacobs, Cordova & Associates – hướng dẫn đã giúp các cán bộ thực hành phân tích tác động, nhận diện vấn đề chính sách và lựa chọn các phương án quản lý phù hợp hơn.

Tại hội thảo, bà Arabella Bennett, Bí thư thứ hai (Kinh tế) Đại sứ quán Australia tại Việt Nam, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc hiện đại hóa khung quản lý kỹ thuật. Bà cho rằng minh bạch và chất lượng quy định là động lực then chốt để thu hút đầu tư, giảm rào cản kỹ thuật và thúc đẩy thương mại trong khu vực ASEAN – Australia – New Zealand. Bà cũng đồng thời nhấn mạnh việc hiện đại hóa quy chuẩn theo hướng phù hợp thông lệ quốc tế là chìa khóa giúp việt nam thu hút đầu tư, cải thiện chất lượng hàng hóa và tăng mức độ tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực. theo bà, một môi trường pháp lý minh bạch sẽ biến việt nam thành đối tác thương mại đáng tin cậy hơn trong tam giác hợp tác Asean – Australia – New zealand.

Về phía RT4D, bà Nguyễn Thị Thanh Mai, Giám đốc Khu vực chương trình, cho biết dự án đã thực hiện đánh giá hiện trạng việc áp dụng GRP tại Việt Nam, xây dựng hướng dẫn chi tiết về GRP và RIA, và sẽ tổ chức hội thảo năng lực tại ba miền (Bắc, Trung, Nam). Dự kiến trong năm tới, RT4D cũng sẽ tổ chức hội thảo khu vực với các quốc gia thành viên nhằm chia sẻ kinh nghiệm và tăng cường hợp tác kỹ thuật.

Một điểm đặc biệt được đề cập là luật mới 70/2025/QH15, sửa đổi Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026. Ông Nguyễn Văn Khôi, Trưởng ban Tiêu chuẩn của Ủy ban TCĐLCL, nói rằng luật này lần đầu tiên xác lập tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật là công cụ quản lý cơ bản, bao phủ nhiều lĩnh vực kinh tế – xã hội và phục vụ mục tiêu an toàn, chất lượng, đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh xây dựng QCVN theo GRP, ông Khôi cũng chỉ rõ rằng cơ quan soạn thảo cần thực hiện tham vấn rộng rãi, công khai dự thảo, thu thập ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia và người dân; đồng thời thực thi RIA để cân nhắc các phương án quy định sao cho hợp lý, tránh cản trở giao thương và đổi mới. Ngoài ra, dự thảo quy chuẩn phải gửi lấy ý kiến các thành viên WTO theo quy định minimum 60 ngày, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Tại phần trao đổi, Phó Giám đốc Văn phòng TBT Việt Nam – bà Nguyễn Thị Mai Phương đã phân tích bốn lợi ích chính mà GRP mang lại cho QCVN: (1) đảm bảo quy chuẩn được ban hành “cần thiết, hợp lý” nhờ RIA; (2) lợi ích vượt chi phí bằng việc phân tích chi phí-lợi ích; (3) hướng tới hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, giảm rào cản thương mại; (4) tăng tính tham gia, minh bạch thông qua tham vấn rộng rãi.

Chuyên gia quốc tế tham gia hội thảo, TS. Cesar Cordova từ Jacobs, Cordova & Associates, dẫn dắt các bài tập thực hành, giúp học viên phân tích tình huống thực tế trong việc soạn thảo hoặc đánh giá quy chuẩn. Qua các bài tập nhóm, các cán bộ được thực hành RIA, xây dựng kế hoạch tham vấn và lập chiến lược truyền thông cho quy định.  

Khép lại hội thảo, Phó chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Trần Hậu Ngọc khẳng định niềm tin vào tác động tích cực của chương trình. Theo Ông, việc triển khai grp và ria sẽ tạo bước thay đổi căn bản trong tư duy quản lý, chuyển từ cách tiếp cận “ban hành quy định vì đã quen làm như vậy” sang mô hình xây dựng quy định dựa trên cơ sở khoa học, phân tích định lượng và tham vấn xã hội. đây cũng là hướng đi phù hợp với yêu cầu của nhiều hiệp định thương mại tự do mà việt nam là thành viên, bao gồm rcep và các cam kết minh bạch hóa trong Asean.

Việc thúc đẩy nguyên tắc grp trong xây dựng qcvn được kỳ vọng sẽ mang lại một giai đoạn mới trong cải cách quy định kỹ thuật ở việt nam. sự thay đổi này không chỉ giúp hệ thống pháp lý trở nên hiện đại, dễ dự đoán hơn, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, cải thiện chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường quốc tế. trong dài hạn, nước ta hướng tới một môi trường quản lý kỹ thuật hiệu quả, minh bạch, đồng thời trở thành điểm đến hấp dẫn của nhà đầu tư, nhờ vào hệ thống quy chuẩn ổn định và tương thích với các thông lệ tốt của thế giới.

Chương trình này đang được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước ngoặt trong cách thức xây dựng quy chuẩn kỹ thuật tại Việt Nam: từ cơ chế “ban hành quy định theo thói quen” sang quy định dựa trên phân tích kỹ lưỡng, đánh giá tác động, tham vấn công khai và tuân thủ các thông lệ tốt toàn cầu. Đây cũng là minh chứng cho nỗ lực hiện đại hóa khung pháp lý kỹ thuật của Việt Nam, một phần quan trọng để thúc đẩy đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo cạnh tranh quốc tế.

Với việc áp dụng GRP một cách bài bản, Việt Nam hướng đến một hệ thống quy chuẩn kỹ thuật minh bạch hơn, hiệu quả hơn và ổn định hơn. Điều này không chỉ có lợi cho cơ quan quản lý mà còn giúp doanh nghiệp yên tâm hơn khi tuân thủ, đổi mới và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam trong giai đoạn tới.

Nguyễn Lan Hương