Dự án di dân tái định cư thuỷ điện Sơn La là dự án có quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Theo quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt, số dân phải di chuyển là 20.260 hộ với 95.733 người với tổng mức đầu tư lên tới 20.293 tỉ đồng. Sau nhiều nỗ lực của chính quyền và nhân dân các tỉnh Sơn La, Điện Biên và Lai Châu, đã hoàn thành di chuyển toàn bộ hộ dân ra khỏi vùng ngập lòng hồ đáp ứng tiến độ tích nước hồ chứa; hoàn thành hỗ trợ đời sống cho các hộ tái định cư.

Công tác tái định cư ổn định đời sống của nhân dân trong vùng xây dựng Thủy điện được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, tuy nhiên một số chính sách chưa phù hợp với tập quán sinh hoạt của bà con, cơ sở hạ tầng chưa phù hợp với đặc điểm sinh sống, với văn hoá truyền thống và phong tục tập quán của các dân tộc thiểu số, ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt, đời sống văn hóa, xã hội của người dân. Đây là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách với sự vào cuộc của các cấp, các ngành và toàn xã hội. Do đó, việc nghiên cứu đưa ra các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị đời sống văn hóa của cộng đồng dân cư khu vực tái định cư vùng Thủy điện Sơn La là nhiệm vụ quan trọng giúp cơ quan quản lý có những chính sách phù hợp nhằm ổn định đời sống và nếu làm tốt công tác này cũng chính là thực hiện công bằng xã hội đối với một bộ phận dân cư phải hy sinh để phục vụ sự nghiệp phát triển của đất nước.

Nhóm tác giả của đề tài là đội ngũ cán bộ nghiên cứu văn hóa am hiểu về những phong tục tập quán của người dân tộc, đặc biệt là dân tộc Thái tại địa bàn các huyện của vùng di dân, cùng với công tác khảo sát, điền dã công phu, công trình đã đánh giá được thực trạng và những biến đổi cơ bản về đời sống sinh hoạt, văn hóa truyền thống của người dân nơi đây. Tuy nhiên, để công trình có tính ứng dụng cao trong thực tế giúp cơ quan quản lý hoạch định chính sách mang tính vĩ mô, Hội đồng đánh giá, nghiệm thu đề nghị chủ nhiệm đề tài, nhóm tác giả bổ sung một số giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị đời sống văn hóa của cộng đồng dân cư vùng tái định cư và hoàn thiện công trình theo ý kiến đóng góp của thành viên Hội đồng. 

Nguyễn Thị Phương Loan