Nhóm nghiên cứu do Lauren Pringels và cộng sự công bố trên tạp chí uy tín về y học thể thao bài báo “Effectiveness of reducing tendon compression in the rehabilitation of insertional Achilles tendinopathy: a randomised clinical trial”. Nghiên cứu tập trung so sánh hai phác đồ phục hồi chức năng — nén gân thấp (low-tension compression rehabilitation – LTCR) và tăng tải/ép gân cao (high-tension calf regimen – HTCR) — ở bệnh nhân bị viêm gân gót chèn ép. Đây là một trong những thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên (RCT) hiếm hoi đánh giá trực tiếp cơ chế nén – ép gân trong điều trị chấn thương này.

Viêm gân gót chèn ép (insertional Achilles tendinopathy) là dạng tổn thương thường gặp ở người chạy bộ, vận động viên và những người hoạt động thể chất cường độ cao. Đặc điểm bệnh lý là đau vùng bám gân vào xương gót, kèm phản ứng viêm – thoái hoá, đặc biệt dễ nặng lên khi có các động tác gập cổ chân sâu hoặc khi gân bị nén ép liên tục. Mặc dù được quan tâm rộng rãi, chiến lược phục hồi tối ưu vẫn còn gây tranh luận. Vì vậy, thử nghiệm của Lauren Pringels mang ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng lựa chọn liệu pháp bảo tồn.

Nghiên cứu tuyển 42 bệnh nhân (30 nam, 12 nữ; tuổi trung bình 45,8 ± 8,2), đều có triệu chứng kéo dài trên 3 tháng và đã thất bại với các biện pháp tự điều chỉnh thông thường. Tất cả được phân ngẫu nhiên 1:1 vào hai nhóm LTCR và HTCR, áp dụng chương trình phục hồi gồm bốn giai đoạn liên tục: bài tập isometric, isotonic, giai đoạn mô phỏng tích trữ – giải phóng năng lượng (energy-storage & release), và cuối cùng là bài tập đặc thù theo môn thể thao. Quy trình đánh giá được thực hiện mù người chấm điểm, bảo đảm độ tin cậy dữ liệu.

Phác đồ LTCR được thiết kế để giảm tối đa tình trạng nén vào vùng bám gân. Các bài tập tránh gập cổ chân sâu, giảm biên độ kéo giãn quá mạnh ở nhóm cơ calves, đồng thời sử dụng miếng nâng gót nhằm giảm lực kéo và lực nén lên điểm bám gân. Trong khi đó, HTCR vẫn duy trì chế độ tập tăng tải truyền thống, có nhiều động tác dễ gây ép gân hơn.

Kết quả sau 12 và 24 tuần cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Ở thang điểm VISA-A — thước đo chuẩn cho đau và chức năng của gân Achilles — nhóm LTCR có mức cải thiện vượt trội: sau 12 tuần tăng 24,4 điểm so với 12,2 điểm của nhóm HTCR; sau 24 tuần tăng 29,0 so với 19,3 điểm. Các mức chênh lệch trung bình (12,9 và 10,4 điểm; p < 0,001) đều vượt ngưỡng đổi thay lâm sàng tối thiểu (MCID), khẳng định đây không chỉ là khác biệt thống kê mà còn có ý nghĩa thực tiễn.

Không chỉ cải thiện chức năng, bệnh nhân LTCR còn báo cáo giảm đau rõ hơn, ít khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày và khả năng quay lại luyện tập thể thao sớm hơn. Tỷ lệ bệnh nhân phải giảm khối lượng tập hoặc tạm dừng chương trình phục hồi cũng thấp hơn so với nhóm HTCR, cho thấy LTCR có tính dung nạp tốt hơn.

Nhóm tác giả kết luận LTCR nên được xem là phác đồ điều trị bảo tồn ưu tiên cho viêm gân gót chèn ép, đặc biệt ở các trường hợp nhạy cảm với lực nén và khó hồi phục khi áp dụng các bài tập căng – ép truyền thống. Đây là bằng chứng mạnh mẽ gợi ý thay đổi cách tiếp cận lâm sàng, trước khi cân nhắc các biện pháp can thiệp xâm lấn như tiêm PRP, sóng xung kích hoặc phẫu thuật.

Nghiên cứu thực nghiệm năm 2025 của Lauren Pringels và cộng sự do đó một lần nữa khẳng định: phục hồi theo hướng giảm nén (LTCR) là giải pháp hiệu quả, an toàn và có khả năng trở thành tiêu chuẩn vàng trong điều trị bảo tồn viêm gân Achilles chèn ép.

Hồng Liên