Ngày 12/3/2025, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) chính thức giới thiệu bộ tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên dành cho các dịch vụ đa ngành, hỗ trợ trẻ em là nạn nhân bạo lực.

Đây được coi là bước đột phá quan trọng trong việc bảo vệ trẻ em toàn cầu, khi đặt ra một môi trường nhất quán, nhân văn và an toàn cho các em trong khi tìm kiếm công lý, chăm sóc y tế và hỗ trợ tâm lý.

Một mô hình toàn cầu, lấy trẻ em làm trung tâm

Theo ISO, bộ tiêu chuẩn mới xây dựng dựa trên quan điểm “trẻ em là trung tâm” – đảm bảo mọi dịch vụ can thiệp đều làm giảm thiệt hại tinh thần và vật lý cho trẻ, tránh gây thêm sang chấn khi tiếp xúc với các hệ thống pháp lý, y tế hoặc xã hội.

ISO/ IWA 49:2025 (Internal Workshop Agreement) là tài liệu yêu cầu và khuyến nghị, hướng dẫn cách phối hợp giữa nhiều cơ quan như xã hội, y tế, tư pháp, thi hành án … để phục vụ trẻ em nạn nhân bạo lực một cách thống nhất, chuyên nghiệp và có hiệu quả

Tổng Thư ký ISO, Sergio Mujica, nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn này tạo nên “một mức chuẩn toàn cầu”, giúp các quốc gia thiết lập dịch vụ bảo vệ trẻ em dựa trên những nguyên tắc cơ bản như an toàn, hợp tác liên ngành và chăm sóc cảm thương

Nguồn cảm hứng từ mô hình Barnahús của Iceland

Phát triển tiêu chuẩn này có nguồn gốc từ mô hình Barnahús (Nhà Trẻ Barnahús) tại Iceland, nơi cung cấp dịch vụ toàn diện cho trẻ em bị bạo lực: khám sức khỏe, tư vấn tâm lý, phỏng vấn để lấy bằng chứng pháp lý… tất cả được phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức công quyền.

Iceland, cùng các đối tác như Viện Tiêu chuẩn Thụy Điển (SIS), UNICEF, Hội đồng Châu Âu, Europol và Eurojust, đã tham gia xây dựng bộ tiêu chuẩn này. Họ đã tổ chức các workshop lấy ý kiến từ những người từng là nạn nhân và các chuyên gia, để đảm bảo khuyến nghị phản ánh đúng nhu cầu thực tế của trẻ em.

Tầm quan trọng toàn cầu và cam kết nhân quyền

UNICEF, trong vai trò đối tác quan trọng, đánh giá cao việc ISO đưa ra các hướng dẫn quốc tế vì “bạo lực trẻ em là vấn đề toàn cầu – và dịch vụ hỗ trợ hiện nay chưa đồng đều về chất lượng, dễ gây tái sang chấn”.

ISO cũng cho biết, việc ban hành tiêu chuẩn này phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG): đặc biệt là mục tiêu 16.2 (chấm dứt bạo lực trẻ em) và 16.3 (công bằng công lý cho mọi người) của Liên Hợp Quốc.

Tác động tại Việt Nam – Cơ hội để phát triển dịch vụ bảo vệ trẻ em

Việc ISO công bố tiêu chuẩn dịch vụ thân thiện với trẻ em nạn nhân bạo lực là tín hiệu đáng mừng cho Việt Nam, bởi Việt Nam hiện đang đẩy mạnh liên ngành trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em. Theo hướng dẫn công tác trẻ em năm 2025 của Bộ Y tế, Việt Nam ưu tiên phát triển mạng lưới phối hợp giữa cơ sở y tế, xã hội, tư pháp nhằm cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em.

Việt Nam đã đặt mục tiêu cao cho các dịch vụ liên ngành trong kế hoạch bảo vệ trẻ em đến năm 2030. Theo một đề án của UBND tỉnh, phải đảm bảo tỷ lệ trẻ em được tiếp cận các “dịch vụ hỗ trợ toàn diện” như chăm sóc sức khỏe, an sinh xã hội… vào năm 2030.

Với tiêu chuẩn ISO IWA 49:2025, các cơ quan bảo vệ trẻ em tại Việt Nam có thể sử dụng như khung tham chiếu để xây dựng hoặc nâng cấp hệ thống hỗ trợ nạn nhân nhỏ tuổi. Đặc biệt, các tổ chức xã hội, cơ sở y tế, cơ quan pháp lý … sẽ có hướng dẫn rõ ràng để phối hợp chặt chẽ, bảo đảm không bỏ sót trẻ em bị bạo lực, và giảm thiểu tác hại tâm lý trong quá trình can thiệp.

Thách thức phía trước

Dù vậy, việc áp dụng tiêu chuẩn ISO toàn cầu vào thực tiễn tại Việt Nam không đơn giản. Cần có sự đầu tư lớn về nguồn lực (nhân sự, đào tạo), cũng như cơ chế đánh giá, kiểm định. Ngoài ra, việc thích ứng các yêu cầu của tiêu chuẩn vào bối cảnh văn hóa, pháp lý Việt Nam cũng cần cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính hiệu quả và khả thi.

Tuy nhiên, nếu thực hiện nghiêm túc, tiêu chuẩn mới của ISO sẽ góp phần hình thành một hệ thống bảo vệ trẻ em chuyên nghiệp hơn, nhân văn hơn và hiệu quả hơn, qua đó Việt Nam có cơ hội nâng cao chất lượng dịch vụ hỗ trợ nạn nhân trẻ em, đồng thời khẳng định cam kết bảo vệ quyền trẻ em ở tầm quốc tế.

Nguyễn Lan Hương