Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh khẳng định: Trong những năm qua, với tinh thần quán triệt sâu sắc các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, với sự chỉ đạo tập trung của Bộ và sự vào cuộc tích cực của các Cấp ủy, Chính quyền các cấp cũng như sự phối hợp của các cơ quan, ban, ngành từ Trung ương tới địa phương nên công tác quản lý và tổ chức lễ hội trên địa bàn cả nước đã đạt được nhiều kết quả, tạo nên khí thế vui tươi phấn khởi trong cộng đồng. Song bên cạnh đó, việc quản lý lễ hội đang đặt ra những vấn mới cần giải quyết, tháo gỡ.
Hiện nay việc đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội ở một số lễ hội chưa được đảm bảo, vẫn còn hiện tượng chen lấn, xô đẩy; vẫn xảy ra tình trạng tắc nghẽn giao thông cục bộ, vi phạm hành lang an toàn giao thông. Tuyên truyền vận động nếp sống văn minh tại lễ hội chưa được thực hiện thường xuyên, vẫn còn tồn tại các hiện tượng: xem bói, ăn xin, đổi tiền mệnh giá nhỏ (có chuyển biến nhưng vẫn còn tồn tại); di dời linh vật lạ ra khỏi di tích; quy hoạch hàng quán, dịch vụ bãi đỗ xe vẫn chưa kịp thời, chưa trả lại không gian thông thoáng cho lễ hội để đáp ứng lượng du khách ngày một tăng lên. Công tác tuyên truyền giới thiệu về lễ hội, di tích, các bảng biển hướng dẫn để nhân dân và du khách biết và thực hiện tại một số lễ hội còn hạn chế. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm chưa kịp thời, triệt để nên còn tái vi phạm. Công tác tu bổ di tích còn tuỳ tiện, vi phạm Luật Di sản văn hóa làm ảnh hưởng đến di tích.
Hội nghị cần đánh giá kết quả đạt được và chưa đạt trong công tác quản lý lễ hội thời gian qua; thảo luận thực trạng, những vấn đề đặt ra cần tháo gỡ và đề ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý lễ hội trong thời gian tới.
Bản báo cáo tóm tắt đánh giá công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2014 của Cục Văn hóa cơ sở cho thấy, năm 2014 hoạt động lễ hội diễn ra sôi nổi trên khắp các địa phương trong cả nước, đa dạng về loại hình, nội dung lễ hội phong phú, hình thức hấp dẫn đáp ứng được nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân và du khách, tạo khí thế vui tươi, lành mạnh, đảm bảo an toàn trật tự, thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội, vệ sinh môi trường đã có nhiều chuyển biến tích cực, rõ nét.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý, tổ chức lễ hội vẫn còn tồn tại một số hạn chế như công tác đảm bảo an ninh trật tự, giữ gìn vệ sinh môi trường cảnh quan ở một số lễ hội chưa được đảm bảo; việc thực hiện nếp sống văn minh tại một số lễ hội chưa cao, hiện tượng ăn xin, chèo kéo khách viết sớ, dâng sớ, khấn thuê, xem tay, xem tướng vẫn còn diễn ra lẻ tẻ ở một số di tích, lễ hội. Dịch vụ đổi tiền lẻ, việc sử dụng tiền có mệnh giá nhỏ đã có những chuyển biến tích cực song vẫn còn diễn ra. Tiền lễ, hoa dâng lễ ở một số nơi chưa được thu gom kịp thời làm ảnh hưởng tính tôn nghiêm nơi thờ tự. Việc quy hoạch hàng quán, dịch vụ trong khu vực lễ hội chưa được kịp thời chú trọng; việc trang trí lễ hội bằng các loại đèn lồng không rõ nguồn gốc xuất xứ, in nhiều chữ nước ngoài vẫn còn tồn tại…

Quang cảnh Hội nghị. Ảnh: MH

Dự báo tình hình năm 2015 sẽ diễn ra nhiều ngày lễ, ngày kỷ niệm của đất nước với quy mô lớn, đặc biệt là các sự kiện, lễ hội lịch sử cách mạng sẽ được tổ chức đồng thời với các ngày lễ lớn ở các cấp. Do vậy phương hướng năm 2015 được xác định là: Bộ VHTTDL chủ trì xây dựng và tham mưu Chính phủ ban hành Quy chế về công tác quản lý, tổ chức lễ hội để kịp thời điều chỉnh hoạt động lễ hội, đặc biệt là các loại hình lễ hội mới. Tăng cường công tác khảo sát, kiểm tra việc thực hiện các văn bản quản lý nhà nước về cưới, tang, lễ hội; rà soát giảm tần xuất các lễ hội có quy mô lớn. Thường xuyên hướng dẫn, hướng dẫn tập huấn cho cán bộ văn hóa, thể thao và du lịch về công tác quản lý và tổ chức lễ hội.
Đối với các tỉnh/thành, tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc các văn bản của Đảng và Nhà nước liên quan đến công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Thường xuyên tuyên truyền về di tích lịch sử, ý nghĩa lễ hội và thực hiện nếp sống văn minh nơi thờ tự. Quan tâm đến việc trùng tu, tôn tạo di tích, trong đó có quy hoạch xây dựng tổng thể mặt bằng tổ chức lễ hội đúng quy cách. Chỉ đạo phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa chính quyền địa phương, các ngành chức năng và lực lượng tại chỗ; tiếp tục tổ chức tập huấn cho cán bộ làm công tác quản lý di tích và lễ hội; thường xuyên giám sát, kiểm tra, đôn đốc, tổ chức thanh tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động của lễ hội theo quy định của pháp luật…
Hội nghị cũng nghe báo cáo công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý và tổ chức hoạt động lễ hội năm 2014; báo cáo công tác quản lý, tiếp nhận và di dời hiện vật mới trong di tích; báo cáo kết quả nghiên cứu việc đốt vàng, mã tại di tích Đền bà Chúa Kho, thành phố bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh… Đặc biệt, cũng tại Hội nghị, Bộ VHTTDL lần đầu tiên đưa ra bản dự thảo hướng dẫn Tiêu chí đánh giá thực hiện công tác quản lý lễ hội hàng năm đối với cơ sở. Đây được xem như thước đo cho công tác quản lý lễ hội thời gian tới, qua đó sẽ có các biện pháp chấn chỉnh hiệu quả với từng lễ hội.
Nguyên Hà