Với đặc điểm tự nhiên của một đất nước có 3/4 diện tích tự nhiên là đồi núi, địa hình đa dạng; có đường bờ biển trải dài hơn 3.600 km với gần 3.000 hòn đảo bao gồm cả 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, là nơi sinh sống của 54 dân tộc anh em với sự đa dạng các giá trị văn hóa dân tộc truyền thống và hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng tài nguyên du lịch đa dạng và phong phú. Đây chính là nền tảng để phát triển du lịch Việt Nam, trong đó có “Du lịch sáng tạo”. Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay trên cả nước có khoảng 5.400 làng nghề với trên 9,6% được công nhận là làng nghề truyền thống. Phần lớn các làng nghề tập trung ở khu vực phía Bắc, trong đó khoảng 1.500 làng nghề với khoảng 20% làng nghề truyền thống là ở vùng đồng bằng sông Hồng. Nhiều làng nghề truyền thống rất nổi tiếng như gốm Bát Tràng (Hà Nội), Chu Đậu (Hải Dương), Phù Lãng (Bắc Ninh), Bàu Trúc (Ninh Thuận),… trong đó nghề gốm Bàu Trúc đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại; mây tre đan Phú Vinh (Hà Nội), Thạch Cầu (Nam Định), Ngọc Động (Hà Nam), Bao La (TT-Huế),… lụa Vạn Phúc (Hà Nội), Nha Xá (Hà Nam), Duy Xuyên (Quảng Nam), Bảo Lộc (Lâm Đồng), Tân Châu (An Giang),…. “Du lịch sáng tạo” nghề thủ công truyền thống, tạo cơ hội cho khách được giao lưu với các nghệ nhân, học hỏi kỹ thuật chế tác, trải nghiệm cách làm và tự mình bồi đắp thêm những kỹ năng, kiến thức mới cho bản thân, phát triển được khả năng sáng tạo của chính mình khi tự tay làm ra một sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Cho đến nay, nhiều làng nghề truyền thống 8 đã thu hút được sự quan tâm của khách du lịch đến với “Du lịch sáng tạo” với nhiều sản phẩm du lịch sáng tạo mà điển hình là “Một ngày làm thợ thủ công”, “Một ngày làm cư dân làng nghề”. Nghệ thuật dân gian truyền thống là một phần quan trọng trong nền văn hóa của một dân tộc. Ở Việt Nam,nghệ thuật truyền thống có nhiều loại hình nổi tiếng, bao gồm các loại hình biểu diễn như múa rối nước, chèo, tuồng, quan họ, ca trù, và đờn ca tài tử và các loại hình âm nhạc, múa dân gian và các loại hình mỹ thuật như hội họa và điêu khắc, tạo nên bức tranh văn hóa phong phú và đa dạng. Trong số các hình biểu diễn nghệ thuật truyền thống, có nhiều loại hình đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại như Nhã nhạc Cung đình Huế (2003), dân ca quan họ Bắc Ninh (2009), ca trù (2009), đờn ca tài tử (2013), dân ca ví dặm Nghệ Tĩnh (2014), thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ (2016), hát Xoan (2017), bài Chòi Trung Bộ (2017), nghệ thuật Xòe Thái (2021),… Sự đa dạng và đặc sắc của nghệ thuật dân gian truyền thống ở Việt Nam chính là nguồn tài nguyên vô giá để phát triển “Du lịch sáng tạo”. Những sản phẩm du lịch sáng tạo được phát triển dựa trên khai thác các loại hình nghệ thuật truyền thống luôn có tính thẩm mỹ cao với cảm xúc đặc biệt thông qua các giác quan như màu sắc, âm thanh, ánh sáng, … Được trải nghiệm và trực tiếp tham gia vào các buổi trình diễn, du khách sẽ có được cảm xúc mạnh mẽ và có được cảm hứng sáng tạo mới trong nghệ thuật. Việt Nam là một trong những quốc gia nổi tiếng hàng đầu thế giới về văn hóa ẩm thực. Ẩm thực của Việt Nam không chỉ nổi bật bởi sự đa dạng mà còn mang đậm bản sắc dựa trên cơ chế “cân bằng âm dương” và sự kết hợp tinh tế giữa các nguyên liệu. Nổi tiếng với các món ăn quốc tế như phở, bánh mì, bún chả, gỏi cuốn, nem rán và những món ăn mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền như bún bò Huế (miền Trung), hủ tiếu (miền Nam), ẩm thực Việt Nam mang giá trị đặc trưng với việc sử dụng nhiều rau thơm, các loại gia vị lên men như nước mắm và chú trọng đến sự hài hòa của các vị chua, cay, mặn, ngọt. Trong phát triển du lịch, ẩm thực không chỉ đóng vai trò là yếu tố phục vụ nhu cầu ăn uống đơn thuần, mà đã trở thành mục đích trải nghiệm của nhiều du khách. “Du lịch sáng tạo” trong ẩm thực không chỉ đem lại cho khách cơ hội thưởng thức các món ăn đặc sản của Việt Nam và của từng vùng miền hay địa phương mà còn đem đến cho du khách cơ hội tìm hiểu kỹ thuật chế biến và những giá trị tinh túy, đạm bản sắc văn hóa Việt kết tinh trong những món ăn đặc sản truyền thống. Từ những trải nghiệm và hiểu biết về nguyên liệu và cách thức pha chế, nấu đã thu nhận được trong chuyến đi du lịch ẩm thực, du khách sẽ sáng tạo ra những món ăn mới phù hợp với văn hóa của đất nước mình. Là một đất nước đi lên từ nông nghiệp gắn với nền văn minh lúa nước qua hàng ngàn năm, Việt Nam còn bảo tồn được nhiều giá trị trị văn hóa làng quê từ nếp sống gia đình, thôn bản đến các tập tục tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, ông bà và lối sinh hoạt, sản xuất truyền thống ở vùng nông thôn trải dài từ vùng đồng bằng sông Hồng đến các dải đồng bằng ven biển miền Trung và vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đây là những giá trị tài nguyên du lịch rất đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa Việt. “Du lịch sáng tạo” dựa trên việc khai thác những giá trị văn hóa làng quê gắn với nông nghiệp, nông thôn sẽ tạo cơ hội cho khách du lịch không chỉ có cơ hội trải nghiệm khám phá cuộc sống và văn hóa truyền thống của cộng người dân nơi họ đến mà còn là cơ hội để du khách có thêm những kiến thức về nghề nông và các phương thức lao động sản xuất truyền thống ở vùng nông thôn. Các sản phẩm du lịch “Một ngày làm nông dân”, “Một ngày làm ngư dân”, v.v. Bên cạnh những dạng tài nguyên du lịch quan trọng trên, Việt Nam còn có nhiều giá trị tài nguyên khác để khai thác phát triển “Du lịch sáng tạo” như: hội họa, điêu khắc, thiết kế đồ họa, thời trang, quay phim… Những giá trị tài nguyên này được đặt trong một môi trường sáng tạo rất thân thiện, gần gũi với du khách như các câu lạc bộ sáng tác; các lớp học nghề, các lớp sáng tác,… với sự tham gia của các nghệ nhân dân gian, nghệ sĩ, thợ lành nghề để hướng dẫn, 9 truyền dạy cho du khách kiến thức, kỹ năng, từ đó giúp khách du lịch hiểu, nắm được các kỹ năng để tự tạo ra được các sản phẩm sáng tạo của chính mình.

Kim Dung